در اکثر مواقع علت کمر درد خود را می­دانید. به طور مثال، بلند کردن نا­مناسب اجسام باعث احساس درد در ناحیه کمر می­شود یا پزشک هشدار می­دهد به خاطر سال­ها بد نشستن ممکن است در آینده دچار درد پایین کمر شوید. در اثر بلند کردن اجسام سنگین و کار کشیدن زیاد از کمر، استخوان­ها، عضلات، رباط­ها، دیسک و اعصاب ستون فقرات در معرض آسیب دیدگی و پارگی قرار دارند که نهایتا منجر به درد پایین کمر می­گردد. اگر به درد پایین کمر دچار هستید که با استراحت و خود مراقبتی تسکین پیدا نکرده­است باید به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید.

آناتومی

پایین کمر، که اکثر کمر دردها در این ناحیه رخ می دهد، از 5 مهره (مهره­های کمری L1-L5) تشکیل می­شود که بیشتر وزن بالا تنه ما را تحمل می­کند. فاصله­ی بین مهره­ها را دیسک پر می­کند که با جذب فشار مانند ضربه گیر عمل می­کند. رباط­ها بافت­های رشته­ای هستند که مهره را ثابت نگه می­دارند و عصب­ها در سراسر ستون فقرات منشعب می شوند.

این عصب ها از حفره های کوچکی عبور کرده و به یکدیگر متصل می شوند که به آن عصب سیاتیک می­گویند این عصب تا اندام­های تحتانی بدن کشیده شده­است. وقتی می­گوییم فردی دچار درد سیاتیک است یعنی این عصب­ها در نقطه­ای گیر افتادند.

علل رایج درد مزمن پایین کمر

درد پایین کمر دلایل متعددی دارد. شایع­ترین علت درد پایین کمر عضلانی اسکلتی است که با فیزیوتراپی قابل درمان است.

درد مزمن پایین کمر به احتمال خیلی کم در اثر آسیب عضلانی و آسیب­دیدگی رباط­ها رخ می­دهد و اکثرا آسیب­دیدگی دیسک­های مهره، عصب، مفاصل یا مهره­ها باعث این درد می­شوند. درد مزمن پایین کمر علل مختلفی دارد.

آرتروز استخوان (شایع ترین نوع آرتروز) و عارضه دژنراتیو دیسک (ساییدگی و پارگی طبیعی دیسک­های کمر) از عوامل اصلی بسیاری از انواع درد مزمن پایین کمر به شمار می­روند. با این حال آسیب­دیدگی­های ناشی از تصادف و استرس حاد نیز می­تواند باعث این نوع درد شوند. از علل اصلی درد مزمن پایین کمر می­توان به این موارد اشاره کرد:

فتق دیسک

مهره­های سینه­ای و کمری یک فرد بزرگسال از 17 استخوان (مهره) تشکیل شده­است که به ترتیب بالای هم قرار می­گیرند. بین هر دو مهره یک بالشتک ضربه گیر به نام دیسک وجود دارد که فشاری که به این استخوان­ها وارد می­شود را جذب می­کند. هر دیسک از یک غشای خارجی و ژل تشکیل می­شود که  این ژل درون غشای خارجی قرار می­گیرد.

زمانی که ژل یکی از این 5 دیسک مهره­های کمری از غشای خارجی بیرون بریزد یا بلغزد، ژل به عصب­های اطراف فشار وارد کرده و موجب درد می­شود به این عارضه فتق دیسک می­گویند. ضربه یا پارگی و ساییدگی تدریجی ناشی از افزایش سن می­تواند باعث فتق یا لغزش دیسک شوند.

آسیب دیدگی مفصل بین مهره­ای پشتی

مفاصلی که پنج مهره­ی تشکیل دهنده پایین کمر را به هم متصل می کنند را مفصل بین مهره­ای پشتی (فاست) می گویند، این مفاصل نیرو و فشار بسیار زیادی را تحمل می­کنند. ساییدگی غضروف در مفاصل بین مهره­ای پشتی نیز از علل درد پایین کمر به شمار می­رود.

آسیب دیدگی مفصل بین مهره­ای پشتی ناشی از بد نشستن یا انجام کارهای سنگین، اغلب در اثر آرتروز استخوان رخ می­دهد و باعث التهاب، خشکی، اسپاسم عضلانی و درد می­شود. به علاوه، وقتی آسیب دیدگی مفصل بین مهره­ای پشتی عصب­های اطراف را درگیر می­کند باعث عارضه سیاتیک می­شود.

شکستگی فشرده

وقتی که یک مهره کمری در اثر فشار در خود شکسته و حجمش کم می­شود به آن شکستگی فشردگی می­گویند. این عارضه غالبا به دلیل پوکی استخوان اتفاق می­افتد ولی ضربه و تروما نیز می­تواند از علل آن باشد.

این شکستگی با درد شدید همراه است و فردی که دچار شکستگی فشرده مهره­های کمری می­شود درد ناگهانی و کاهش دامنه حرکت را تجربه می­کند.

تنگی کانال نخاع

تنگی کانال نخاعی وقتی رخ می­دهد که کانال نخاع در پایین کمر تنگ و باریک شود. این عارضه باعث ایجاد فشار به ریشه­های عصبی اطراف می­گردد. از علل و عوامل ایجاد این عارضه می­توان به تشکیل ضایعات استخوانی، ضخیم شدن رباط اطراف یا تخریب و ساییدگی دیسک یا مفصل کمر اشاره کرد.

وقتی ریشه­های عصبی تحت فشار قرار می­گیرند، فرد احساس درد می­کند. تنگی کانال نخاع نه تنها باعث درد پایین کمر بلکه باعث درد سیاتیک می­شود، دردی که به اندام­های تحتانی بدن نیز انتشار پیدا می­کند.

سرخوردگی مهره­های کمری

وقتی یکی از مهره­های کمری به سمت جلو – بالای مهره­ی پایین­- سر می­خورد، دیسک که دو مهره­را از هم جدا می­کند، تحت فشار بیش از حد قرار می­گیرد. در اثر تشدید فشار، پایین کمر دردناک می­شود. اگر دیسک در اثر فشار پهن و له شود، عصب­های اطراف دچار فشردگی شده و در نتیجه درد سیاتیک رخ می­دهد.

یکی از شایع ترین نوع سرخوردگی مهره­های کمری ، سرخوردگی ایستمیک است که در اثر شکستگی استخوان بین مفصلی پارس اینتر ارتیکولاریس در نزدیکی مفصل فاست رخ می­دهد. این شکستگی اغلب در دوران جوانی اتفاق می افتد ولی چند سال بعد باعث درد در بیمار می­شود. سرخوردگی مهره­های کمری به دلایل مادرزادی یا بیماری­های دژنراتیو نیز اتفاق می افتد.

اسکولیوز

ستون فقرات دارای یک انحنای طبیعی است که وقتی از کنار به آن نگاه می­کنیم شبیه s است، یعنی بالای کمر به سمت عقب و پایین کمر به سمت داخل خمیدگی دارد. اگر انحنای کمر از شکل طبیعی خود خارج شود به آن اسکولیوز می­گویند که باعث درد پایین کمر می­شود.

وقتی ستون فقرات انحنای نامناسب داشته باشد­، مفاصل کمر و دیسک­ها دچار ساییدگی خواهند شد. در اکثر موارد، اسکولیوز نیاز به درمان ندارد ولی قوس شدید کمر فشار زیادی به پایین کمر وارد می­کند و باعث ایجاد درد می­شود.

علائم و نشانه های درد پایین کمر

چندین علامت هشدار دهنده وجود دارد که نشان می دهد فرد دچار درد حاد پایین کمر است. در صورت وجود هر یک از علائم و نشانه های زیر  با پزشک مشورت کنید:

• درد یا سفتی عضلات در پایین کمر
• دردی که به اندام­های تحتانی انتشار پیدا می­کند.
• احساس درد ، سوزن سوزن شدن یا بی حسی که به اندام­های تحتانی انتشار پیدا می­کند.
• کاهش انعطاف­پذیری یا دامنه حرکت کمر خصوصا هنگام صبح
• اختلال خواب ناشی از درد پایین کمر
• احساس ناراحتی هنگام نشستن و رانندگی
• احساس ناراحتی هنگام خم شدن یا بلند کردن اجسام
• احساس ناراحتی هنگام راه رفتن یا ورزش کردن.

ریسک فاکتورهای درد پایین کمر

برخی از عوامل باعث افزایش ریسک ابتلا به درد پایین کمر می­شوند. هر چه تعداد این ریسک فاکتور­ها بیشتر باشد، فرد شانس بیشتری برای ابتلا به درد پایین کمر خواهد داشت.

• شغل : نشستن یا ایستادن طولانی مدت، بلند کردن مکرر اجسام ، بد نشستن یا حالت ارگونومی نامناسب هنگام کار عواملی هستند که باعث درد پایین کمر می­شوند.
• سن: مطالعات نشان می­دهند که با افزایش سن، ریسک ابتلا به درد پایین کمر افزایش می­یابد. کمر درد بیشترین علت کاهش توانایی حرکت در بین افراد زیر 45 سال است.
• سابقه فامیلی: سابقه فامیلی نیز ریسک ابتلا به درد پایین کمر را افزایش می­دهد.
• جنسیت: یافته های متناقضی در این مورد وجود دارد، برخی مطالعات نشان می­دهند که مردان بیشتر دچار درد پایین کمر می­شوند در عین حال برخی تحقیقات دیگر به این نتیجه رسیدند که زنان شانس بیشتری برای ابتلا به درد پایین کمر دارا هستند. زنانی که بیش از دو حاملگی داشتند ریسک بیشتری در ابتلا به این نوع دردها دارند.
• فعالیت جسمانی: میزان قدرت و استقامت عضلات کمر و شکم با کمر درد رابطه تنگاتنگی دارد. طبق تحقیقات انجام شده، آمادگی جسمانی و تناسب اندام به پیشگیری از ابتلا به آسیب­دیدگی ستون فقرات و کمر کمک می­کند.
• چاقی: چندین مطالعه نشان داده­اند که ریسک ابتلا به کمر درد در بیماران چاق، خصوصا زنان بیشتر است.
• وضعیت قرار گرفتن نامناسب بدن: بد نشستن به مرور زمان به دلیل ایجاد فشار روی ساختمان پایین کمر باعث کمر درد می­شود.
• آسیب­دیدگی قبلی کمر: یکی از بهترین نشانه­های کمر درد، آسیب دیدگی قبلی کمر است. شواهد نشان می­دهند که در افرادی که درد پایین کمر خود را به درستی درمان نکنند عود بسیار شایع است.
• ریسک فاکتورهای روانی – اجتماعی : عوامل روانی و اجتماعی بسیار متعددی باعث افزایش ریسک ابتلا به درد پایین کمر می­شود. طبق تحقیقات انجام شده، اضطراب، افسردگی، مسئولیت های تنش زا، نارضایتی شغلی ، استرس در محل کار، سوء مصرف مواد باعث افزایش ریسک ابتلا به درد مزمن پایین کمر می ­شوند.
• مصرف سیگار: مطالعات نشان می­دهند که افراد سیگاری 1.5 تا 2.5 برابر بیشتر از غیر سیگاری­ها دچار درد پایین کمر می­شوند. علت آن را می توان به کاهش اکسیژن رسانی به دیسک­ها و کاهش اکسیژن خون به دلیل اثرگذاری نیکوتین روی انقباض دهلیزها نسبت داد.
• ورزش ها: انجام برخی از ورزش ها مثل اسکی، اسنوبرد، ژیمیناستیک و ورزش های تماسی مثل فوتبال آمریکایی و راگبی ریسک ابتلا به درد پایین کمر را افزایش می­دهند.
• سایر عوامل: وضعیت و شرایط ستون فقرات مثل پوکی استخوان، سرخوردگی مهره­های کمری، صدمه دیسک بین مهره­ای، بیماری دژنراتیو مفاصل (آرتروز استخوان) ستون فقرات و اسکولیوز نیز نقش مهمی در ایجاد درد حاد و مزمن پایین کمر ایفا می­کنند.

درمان درد پایین کمر

کنترل درد پایین کمر به علائم و نشانه هایی که در بیمار ایجاد می کند بستگی دارد. مرحله اول درمان، کنترل درد و بازیابی توانایی حرکت است. برحسب شرایط و وضعیت هر بیمار، یک برنامه درمانی تهیه می­شود.

کیسه آب گرم/ یخ

گرچه شواهد اندکی در این مورد وجود دارد، اما استفاده از کیسه آب گرم و یخ می­تواند به تسکین درد کمک کند. اکثر افراد کیسه آب گرم را 10 دقیقه در محل درد قرار می­دهند. چشمه­های آب گرم و سونا نیز مفید است.

مسکن ها

مصرف کوتاه مدت مسکن ها برای تسکین درد و به دست آوردن توانایی حرکت مفید است. بدین منظور، پاراستامول و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی بیشتر تجویز می­شود. در صورتی که درد مانع انجام فعالیت های روزمره شود، مصرف مسکن­ها باعث تسکین درد و کاهش اسپاسم و سفتی عضلات شده و  بیمار می­تواند فعالیت های خود را بدون درد انجام دهد. اگر در صورت مصرف مسکن درد کاهش پیدا نکرد، با پزشک مشورت کنید.

کایروپراکتیک

دکتر کایروپراکتیک، کمر­درد، گردن­درد، درد سیاتیک، مشکلات مفصل، رگ­به­رگ­شدن، پیچ ­خوردگی، آرتروز استخوان ، فتق دیسک و سایر مشکلات عضلانی اسکلتی (MSK) را درمان می­کند.

دکتر کایروپراکتیک دارو تجویز نمی­کند و جراحی انجام نمی­دهد ولی درمان­های دستی مثل حرکت دادن و اصلاح ستون فقرات را انجام می­دهد که به بهبود عملکرد ستون فقرات و کاهش درد کمک می­کند. این نوع درمان علاوه بر کاهش درد به کاهش التهاب نیز کمک می­کند.

دکتر کایروپراکتیک از چه درمان هایی استفاده می کند؟

دکتر کایروپراکتیک علاوه بر جا انداختن مفاصل و حرک دادن ستون فقرات کارهای متعددی انجام می دهند. درمان­های علمی که در حوزه کایروپراکتیک انجام می­شود شامل درمان­های فیزیولوژیک مانند تحریک عصبی الکتریکی، فراصوت، لیزر سرد، ESWT و تراکشن، طب سوزنی، سوزن خشک ، آموزش تمرینات ورزشی در منزل، تهیه برنامه غذایی و آموزش وضعیت درست ایستادن و نشستن می­باشد.

دکتر کایروپراکتیک نه تنها به درمان موثر درد پایین کمر، بلکه به پیدا کردن منشا درد پایین کمر کمک می­کند. دکتر کایروپراکتیک، علاوه بر استفاده از ابزار و وسایل تخصصی برای درمان درد پایین کمر، بر حسب شرایط بیمار و در مشورت با بیمار تمرینات لازم را به او آموزش می­دهد و از روش­های درمانی مبتنی بر رژیم غذایی مناسب استفاده می­کند. در صورتی که بیمار به جراحی نیاز نداشته باشد، دکتر کایروپراکتیک با تهیه یک برنامه کل نگر به کاهش درد پایین کمر و درمان آن کمک شایانی می­کند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست­ها متخصصانی هستند که یک عارضه را تشخیص می­دهند، وضعیت بیمار را ارزیابی و او را درمان می­کنند و با استفاده از تمرینات فیزیکی تلاش می­کنند از بیماری و ناتوانی فرد پیشگیری نمایند.

فیزیوتراپیست با آموزش تمرینات به بیماران خود کمک می­کند بر مشکلات حرکتی خود که ممکن است مادرزادی یا اکتسابی و ناشی از آسیب دیدگی  یا افزایش سن باشد، غلبه کنند.

فیزیوتراپی به بهبود وضعیت بیمار، کاهش درد و عضلات عضلات و افزایش توانایی حرکت کمک می­کند. فیزیوتراپیست با شناسایی نیازهای بیمار و تهیه یک برنامه درمانی مناسب بر اساس شرایط بیمار مثل تعیین هدف و نتایج درمان مانع بروز آسیب­دیدگی بیشتر می­شود. فیزیوتراپیست­ها در زمینه ارزیابی وضعیت بیمار، تشخیص بیماری و درمان آن آموزش می­بینند. برنامه درمانی بیمار بر اساس سبک زندگی، فعالیتها و وضعیت عمومی بدن بیمار طراحی می­شود.

روش­های فیزیوتراپی برای درمان درد پایین کمر

در زیر به چند مورد از روش­های درمانی رایج اشاره شده است :

• تمرینات ورزشی برای بهبود حرکت و تقویت عضلات
• حرکت دادن و جا انداختن مفصل برای کاهش درد و خشکی آن
• تکنیک­های باز کردن راه های هوایی و تمرینات تنفسی
• ماساژ بافت نرم
• طب سوزنی
• آب درمانی
• تجویز لوازم کمکی مثل عصا، ویلچیر، آتل

در صورتی که درد پایین کمر به آسیب عضلانی یا بافت نرم مرتبط باشد با فیزیوتراپی  این نوع درد کاهش پیدا می­کند. یکی از کارهای موثری که فیزیوتراپیست­ها و درمانگر کایروپراکتیک انجام می دهند این است که سعی می­کنند منشا درد پایین کمر را پیدا کنند و با استفاده از روش­های سنتی که در خانه قابل انجام هستند مثل تمرینات ورزشی و تمرینات تنفسی به درمان این عارضه می­پردازند.

تزریق اپیدورال

برای تسکین درد رادیکولر (درد تیرکشنده ریشه عصبی) که بیش از 6 هفته طول کشیده­است از تزریق اپیدورال کورتیکواستروئیدها که نوعی داروی ضد التهابی هستند، استفاده می­شود. مصرف این داروهای تزریقی برای افرادی که درد ارجاعی ندارند توصیه نمی­شود. متخصص درد یا متخصص بیماری­های عضلانی اسکلتی این داروها را تزریق می­کنند. فیزیوتراپیست بیمار را برای دریافت این درمان به متخصص مربوطه ارجاع می­دهد.

جراحی ستون فقرات

جراحی برای درمان درد پایین کمر چندان تضمین کننده نیست. چون جراحی این ناحیه سنگین است تنها برای افرادی که دارای علائم خاصی هستند و در صورتی که با خود مراقبتی درد تسکین پیدا نکند، انجام آن توصیه می­گردد. در کل، برای افرادی که دارای درد غیر اختصاصی پایین کمر هستند جراحی توصیه می­شود و تنها زمانی که شانس درمان علائم بسیار بالا باشد انجام جراحی صورت می­پذیرد.