ستون فقرات از استخوان هایی به نام مهره تشکیل شده است. بین هر مهره یک دیسک قرار داشته که انعطاف پذیری ستون فقرات را فرآهم می کند. فضای اپیدورال، کانال نخاعی استخوانی (فضای مهره هایی که کیسه پر از مایع حاوی نخاع از آن عبور می کند) را از لوله یا کیسه مملو از مایع جدا می کند. اعصاب منشعب شده به قسمت های مختلف بدن از این فضا عبور کرده تا از کانال نخاعی خارج شوند.

روش درمانی تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر به وسیله هدایت تصویری، روش قرار دادن دقیق یک سوزن بسیار نازک، در یک سطح مشخص در این فضا، تحت هدایت توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصاویر اشعه ایکس، و یا تصاویری هدایت شده  تزریق کورتیکواستروئید (یا استروئید) و معمولاً یک بی حس کننده موضعی با اثر طولانی مدت است.

چرا پزشک متخصص این روش درمانی را توصیه و تجویز می کند؟

رایج ترین دلیل توصیه پزشک متخصص برای انجام این روش درمانی، کمردرد شدید یا طولانی مدت (مزمن) بوده که ممکن است از یک طرف یا هر دو طرف، به پاها یا لگن شما نیز منتقل گردد. این روش برای افرادی که کمردرد آن ها ناشی از مشکلات مفصل دیسک یا مفاصل فاست مربوط به پیری و آرتروز است، مناسب تر خواهد بود. این روش درمانی برای برای کمر درد های ناشی از سایر عوامل مانند سرطان در ستون فقرات یا عفونت، توصیه نمی گردد. به همین دلیل معمولاً از CT یا از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ستون فقرات استفاده می شود تا اطمینان حاصل گردد که دلیل دیگری به غیر از پیری و تغییرات مربوط به سن در دیسک ها و مفاصل فاست برای توجیه کمردرد شما وجود نداشته باشد.

اگر بعد از عمل جراحی کمردرد را تجربه می کنید، گاهی اوقات تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال توسط جراح توصیه می شود. این توصیه معمولاً پس از انجام اسکن MRI از ستون فقرات ارائه می شود تا اطمینان حاصل گردد که نیازی به درمان جراحی در ادامه روند درمانی نخواهد شد.

بهتر است درد کوتاه مدت کمر با حفظ فعالیت های طبیعی و مصرف مسکن های ساده مانند پاراستامول کنترل و برطرف شود. اما گاهی اوقات این درد ادامه داشته و فعالیت های طبیعی فرد و خواب را برای وی مختل می کند. وقتی این اتفاق رخ می دهد، ممکن است روش های دیگر تسکین درد، از جمله کورتیکواستروئید اپیدورال و تزریق بی حسی موضعی توسط پزشک تجویز گردد.

مزایای تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر تحت هدایت تصویری چیست؟

تزریق های تحت هدایت تصویری دقیق هستند و خطرات عوارض را به حداقل می رسانند. با کمک CT می توان از سوزن های بسیار کوچک استفاده کرد. تسکین کمر درد و اجتناب از آن و یا تاخیر در انجام پروسه احتمالی جراحی از مزایای اصلی این روش می باشد. در این روش تسکین درد غالباً دائمی نیست، اما خوشبختانه تزریق می تواند در صورت تکرار و بازگشت درد، دوباره صورت گیرد. روش معمول انجام شده این است که این مقدار را به سه تا چهار تزریق در سال محدود کنید تا عوارض کورتیکواستروئیدها به حداقل رسانده شود.

در صورت استفاده از بی حسی موضعی درحین پروسه درمان، تسکین سریع درد فراهم خواهد شد و این تسکین ممکن است 2 الی 4 ساعت طول بکشد، اما هنوز احتمال برگشت درد وجود دارد. تأثیر این استروئید تقریباً 48 ساعت طول خواهد کشید. در بعضی از بیماران، با حذف این چرخه درد با تزریق مجدد استروئید، منجر به تسکین آن ها می شود که این تسکین برای چندین هفته تا چندین ماه حفظ خواهد شد.

چگونه می توان برای تزریق اپیدورال آماده شد؟

• از آنجا که در حین انجام عمل باید روی شکم خود دراز بکشید، اگر شکم شما بیش از حد پر باشد، این پروسه برای شما کمی ناراحت کننده خواهد بود. بنابراین توصیه می شود مصرف غذا را فقط به یک وعده غذایی سبک، آن هم حداکثر تا 2 ساعت قبل از عمل محدود کنید.
• توصیه می شود در طی 2 ساعت قبل از عمل چیزی ننوشید و نیز باید درست قبل از انجام عمل به محتویات معده و مثانه خود را خالی کنید. دلیل آن این بوده که بی حسی موضعی که برای این روش استفاده می شود، می تواند دچار بی حسی در مثانه تان شده و پر شدن آن را مانند حالت عادی احساس نکنید. این حالت طی یک یا دو ساعت بعد از عمل ازبین می رود.
• حتما لباس راحت بپوشید طوری که به راحتی درآورده شوند و نیز زیورآلات خود را با خود به همراه نیاورید. لطفا توجه داشته باشید که برخی از مواد ضد عفونی کننده ای که در طی این روش استفاده می شود ممکن است لباس های رنگ روشن شما را لکه دار کند.
• هنگام تنظیم جلسه درمانی برای تزریق اپیدورال کمر تحت هدایت تصویری، باید در صورت استفاده از داروهای رقیق کننده خون، مانند وارفارین، کلوپیدوگرل، دبیگاتران، پراسوگرل، دی پیریدامول یا آساسانتین، به کلینیک یا بخش رادیولوژی مورد نظر اطلاع دهید. شاید نیاز باشد که مصرف داروهای رقیق کننده خون قبل از انجام این روش درمانی برای مدتی متوقف شده یا دوز طبیعی مصرف شان کاهش یابد. بسیار مهم است که بدون مشورت با کلینیک یا بخش رادیولوژی و همچنین پزشک متخصص خود، هیچ یک از این داروها را قطع نکنید و یا دوز دارو را تغییر ندهید. پزشک یا کلینیک مربوطه به شما دستورالعمل های خاص در مورد زمان قطع و شروع مجدد دارو را خواهند داد. این داروها معمولاً برای جلوگیری از سکته مغزی یا حمله قلبی تجویز می شوند، بنابراین بسیار مهم است که بدون دستور پزشک یا مرکز رادیولوژی یا هر دو، مصرف آنها را قطع نکنید. با این حال مصرف آسپرین معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند.
• ممکن است برای بررسی لخته شدن خون در روز انجام عمل، آزمایش خون لازم باشد.
• مصرف داروهای ضد درد و سایر داروها را طبق معمول ادامه دهید.
• اگر درحین پروسه با خوابیدن بر روی شکم خود مشکل دارید، لطفاً قبل از انجام پروسه درمانی به پزشک یا بیمارستان خود اطلاع دهید، زیرا این امر می تواند عمل را دشوار کند و رادیولوژیست یا پزشک متخصصی که این روش را انجام می دهد باید از این امر آگاه باشد.
• ممکن است قبل از ترخیص شدن، در حالی که هنوز برروی تخت دراز کشیده اید، به مدت 2 ساعت تحت مراقبت پرسنل پرستاری قرار بگیرید.
• باید کسی همراه شما باشد تا بعد از انجام پروسه درمان شما را به منزل برساند، زیرا پس از انجام این عمل بلافاصله اجازه رانندگی نخواهید داشت.

در هنگام تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر تحت هدایت تصویری چه اتفاقی می افتد؟

از شما خواسته می شود لباس های بیمارستان را پوشیده و وسایل خود را در کمد بگذارید.

سپس از شما خواسته می شود که روی تخت برروی شکم خود دراز بکشید. و این تخت در اتاق سی تی اسکن یا در مجموعه فلوروسکوپی قرار دارد. در هر دو مورد، وسایلی روی تخت یا اطراف تخت وجود داشته که به رادیولوژیست اجازه می دهد از اشعه X برای هدایت محل سوزن استفاده کند. روی تخت یک تشک نازک قرار گرفته و جای بالش برای قرار دادن سر خود خواهید داشت.

یک نشانگر فلزی بر روی پوست کمرتان چسبانده شده و تصاویر موجود در تجهیزات فلوروسکوپی یا CT اسکنر برای تنظیم موقعیت این نشانگر استفاده می شود تا در سطح مناسب تزریق قرار گیرد. پوست با قلم یا نشانگر نمدی علامت گذاری می شود تا محل ورود سوزن به پوست را مشخص گردد. سپس نشانگر فلزی برداشته می شود.

پوست با یک ماده ضد عفونی کننده تمیز می شود و نیز ممکن است یک پارچه روی پشت شما قرار داده شود. از تزریق بی حس کننده موضعی برای بی حس شدن پوست و عمیق شدن بافت ها استفاده می گردد. تزریق این بی حس کننده برای چند ثانیه ناخوشایند است، که باعث ایجاد یک احساس سوزش تیز می شود. درحین انجام پروسه شما هوشیار خواهید بود و فقط ناحیه ای که تزریق اپیدورال کمر در آن انجام می گیرد بی حس خواهد بود.

هنگامی که پوست و عضلات بی حس می شوند، یک سوزن نازک نخاعی به کانال نخاع و به فضای اپیدورال هدایت می شود. قرارگیری سوزن در فضای اپیدورال توسط رادیولوژیست با تزریق ماده کنتراست (رنگ اشعه ایکس) یا هوا بررسی می شود. ماده کنتراست، CT را قادر می سازد تا برای نشان دادن ناحیه ای از داخل بدن که در آن روش تزریق با وضوح بیشتری روی تصاویر انجام می گیرد را نشان دهد.

هنگامی که سوزن در موقعیت صحیح خود قرار گرفت، ترکیبی از کورتیکواستروئید و (در بعضی از روش های رادیولوژی و بیمارستان ها) بیهوشی با اثر طولانی مدت تزریق می شود. فشار حاصل از تزریق ممکن است به صورت لحظه ای درد را افزایش دهد، اما به طور کلی با اثر بی حسی موضعی این سرعت کاهش می یابد.

آیا اثرات جانبی پس از تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر تحت هدایت تصویری وجود دارد؟

بسته به میزان اثر بی حسی موضعی، ممکن است تا 2 ساعت و یا بیشتر، بی حس شدن کامل هر دو پا یا یک پا را تجربه کنید. همچنین احتمال دارد در اثر بی حسی موضعی، فشار خون شما به طور موقت پایین بیاید، بنابراین از شما خواسته می شود روی تخت به پشت، شکم یا پهلو دراز بکشید، زیرا نشستن می تواند باعث سرگیجه شما شود. در قسمت پایین بدن و پاهای خود امکان دارد برای مدت کوتاهی احساس گرگرفتگی کنید. همچنین ممکن است بخاطر اثر بی حسی متوجه پر شدن مثانه خود نشوید و در ساعات اولیه پس از عمل، کنترل عادی روی مثانه تان را نداشته باشید. اگر مثانه شما قبل از انجام پروسه درمانی پر باشد، گاهی اوقات منجر به بی اختیاری ادراری می گردد و به همین دلیل است که از شما خواسته می شود تا مثانه خود را درست قبل از انجام عمل خالی کنید و نیز چند ساعت قبل از عمل چیزی ننوشید.

تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر با هدایت تصویری چه مدت زمان می برد؟

تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر با هدایت تصویری CT بیشتر از 15 تا 20 دقیقه طول نخواهد کشید. البته در صورت استفاده از اشعه ایکس ممکن است بیشتر طول بکشد. مدت زمان بهبودی کامل، بازگشت عملکرد پا، عملکرد مثانه و نرمال شدن فشار خون تقریباً 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد. این رویه در بعضی از بیماران به بیش از 2 ساعت زمان نیاز دارد. با درنظر گرفتن زمان آماده سازی انجام پروسه، باید 4 ساعت از زمان آغاز عمل رادیولوژی یا ورود به بیمارستان تا زمان ترخیص زمان ببرد. تا زمانی که عملکرد پاها و مثانه نرمال نشده و فشار خون شما طبیعی نگردد و شما قادر به نشستن و راه رفتن عادی خود بدون تجربه سرگیجه نباشید، مجاز به ترخیص شدن نخواهید بود.

خطرات

• افزایش درد کمر یا پا در هنگام تزریق، که موقتی و نسبتاً شایع می باشد.
• اگر از ماده کنتراست برای بررسی موقعیت سوزن استفاده شود، احتمال کمی واکنش آلرژیک وجود خواهد داشت.
• واکنش آلرژیک به بی حسی موضعی که به پوست تزریق شده و یا با کورتیکواستروئید ترکیب می شود بسیار نادر است، اما گاهی اوقات این واکنش آلرژیک رخ می دهد.
• احتباس ادرار یک عارضه غیر معمول انجام این روش درمانی است.
• اگر کیسه مایع (معروف به کیسه تکال یا کیسه دارای پوشش کپسول دار) توسط سوزن سوراخ شود، ممکن است برای چند روز سردردهای شدیدی را تجربه کنید.
• عفونت فضای اپیدورال و کیسه مایع نادر است و با استفاده از روش استریل به حداقل می رسد، اما اگر عفونت پوستی نزدیک به محل سوراخ وجود داشته باشد، احتمال شکل گیری عفونت فضای اپیدورال وجود خواهد داشت.
• خونریزی در فضای اپیدورال نیز نادر است و “هماتوم اپیدورال” نامیده می شود.

چه زمانی می توان نتایج حاصل از تزریق کورتیکواستروئید اپیدورال کمر را مشاهده کرد؟

مدت زمانی دریافت گزارش کتبی نتایج پروسه عمل توسط پزشک متخصص، بسته به موارد زیر متفاوت است:

• فوری بودن دریافت نتایج حاصله توسط پزشک شما
• پیچیدگی پروسه عمل یا روش درمانی
• اگر قبل از تفسیر نتایج توسط رادیولوژیست، اطلاعات بیشتری از پزشک تان لازم گردد.
• اگر قبلاً عکس برداری با اشعه ایکس یا تصویربرداری پزشکی دیگری انجام داده باشید که باید با این آزمایش یا روش مقایسه شود (این امر معمولاً در صورت ابتلا به عارضه یا بیماری است که از نظر پیشرفت آن ارزیابی می شود).

آیا این عمل باید تحت بیهوشی عمومی انجام شود؟

خیر. احتمالا اذیت کننده ترین قسمت این روش درمانی، تزریق اولیه بی حسی موضعی است. بعد از آن، باقی پروسه معمولاً دردناک نخواهد بود.