تنگی کانال نخاعی می‌تواند در هر قسمت از ستون فقرات شما اتفاق بیفتد اما بیشتر در ناحیه کمر دیده می‌شود. تنگی ستون فقرات کمری باریک شدن کانال نخاع در قسمت تحتانی کمر شما است. استنوز به معنی باریک شدن است كه می‌تواند باعث فشار بر نخاع یا اعصابی شود که از نخاع به عضلات شما می‌روند. درمان تنگی کانال نخاعی می‌تواند شامل فیزیوتراپی، دارو و گاهی جراحی باشد. به جز موارد اضطراری، مانند سندرم كودا اكوينا، جراحی معمولاً آخرین چاره است.

تنگی کانال نخاعی چیست؟

تنگی ستون فقرات کمری اصطلاحی گسترده است که به علائمی اشاره دارد که ممکن است در نتیجه باریک شدن کانال نخاع در کمر ایجاد شود. این مشکل  ممکن است به دلیل سن، جراحت یا تحلیل رفتن ایجاد شود.

تنگی نخاع کمری زمانی اتفاق می‌افتد که تونل‌های استخوانی ستون فقرات که نخاع و ریشه‌های عصبی را منتقل می‌کنند، باریک شوند. اعصاب نخاعی (یا ریشه‌های عصبی) معمولاً فشرده می‌شوند و منجر به درد در کمر و پاها می‌شوند.

تنگی ستون فقرات کمری ممکن است یک یا چند محفظه از جمله کانال نخاعی (تنگی کانال کمر) و سوراخ بین مهره‌ای (تنگی سوراخ کمر) را تحت تأثیر قرار دهد.

کانال نخاعی یک تونل طویل است که از مرکز ستون فقرات عبور می‌کند. این کانال مستقیماً در پشت بلوک‌های استخوانی یا مهره‌ها (“اجسام مهره‌ای”) قرار دارد که ستون فقرات (مهره‌ها) را تشکیل می‌دهند. ستون فقرات شامل نخاع (که معمولاً در قسمت فوقانی کمر قرار دارد) و ریشه‌های عصب است. هنگامی که کانال نخاعی باریک می‌شود، ممکن است نخاع و ریشه‌های عصبی فشرده شوند و این موضوع به عنوان تنگی کانال نخاعی شناخته می‌شود. کانال نخاع کمر ممکن است به چند محفظه (کمپارتمان) تقسیم شود، به ویژه در قسمت‌های فرورفتگی جانبی و زیر مفصلی. باریک شدن کالیبر این محفظه‌های خاص ممکن است منجر به “تنگی فرورفتگی جانبی” یا “تنگی زیر مفصلی” شود.

اعصاب نخاعی (‘ریشه‌های عصبی’) با عبور از سوراخ‌های بین مهره‌ای، کانال نخاعی کمر را ترک می‌کنند. سپس اعصاب به ساق پا، مثانه و روده‌ها می‌رود و در آنجا احساس و حرکت را کنترل می‌کند. هنگامی که روزنه‌های بین مهره‌ای باریک می‌شوند، ممکن است ریشه‌های عصبی فشرده شوند و به عنوان تنگی سوراخ بین مهره‌ای شناخته می‌شود.

به طور خلاصه، تنگی کانال نخاعی و تنگی سوراخ بین مهره‌ای هر دو ناشی از همان فرایندهای اساسی هستند و می‌توانند به روشی مشابه ظاهر شوند. این دو بیماری رایج هستند و می‌توان آن‌ها را به طور کلی به عنوان تنگی کانال نخاعی کمر نام برد.

علت تنگی کانال نخاعی

تنگی ستون فقرات کمر شایع است و معمولاً در اثر آرتروز و تحلیل رفتن (دژنراسیون) دیسک ایجاد می‌شود. به طور معمول، ترکیبی از دژنراسیون دیسک و برآمدگی، ضخیم شدن مفصل و رباط (“هیپرتروفی”) و گاهی اوقات “لغزش” (یا “اسپوندیلولیستیز”)، باعث فشرده شدن ریشه‌های عصب می‌شود. عوامل خطر برای آرتروز نخاع و تخریب دیسک بین مهره‌ای شامل سیگار کشیدن، وضعیت بد بدن، چاقی، بلند کردن اجسام سنگین و قرار گرفتن مداوم قسمت تحتانی کمر در برابر لرزش قابل توجه (به عنوان مثال، رانندگان اتومبیل‌های مسابقه) است.

ضربه سنگین نیز می‌تواند باعث تنگی ستون فقرات شود كه  به دلیل آسیب دیدگی ناشی از برداشتن نادرست اشیا ایجاد می‌شود. مهره‌ها (استخوان‌های نخاعی) یا دیسک‌های بین مهره‌ای (کمک فنر بین استخوان‌ها) ممکن است آسیب ببینند، در نتیجه به نخاع و یا اعصاب فشار وارد می‌شود. شکستگی ستون فقرات ممکن است منجر به تکه‌ تكه شدن استخوان و نفوذ آن به داخل کانال نخاعی شود.

تنگی ستون فقرات کمری همچنین ممکن است به دلیل گسترش سرطان در ستون مهره یا عفونت (دیسکیت، استئومیلیت، آبسه اپیدورال) ایجاد شود.

نشانه‌ها

علائم تنگی ستون فقرات کمری می‌تواند متفاوت باشد و در برخی از بیماران ممکن است هیچ علائمی وجود نداشته باشد. درجه تنگي ستون فقرات با توجه به وضعیت و فعالیت تغییر می‌کند که به عنوان تغییرات الگوی درد در نظر گرفته می‌شود.

بیماران علامت‌دار مبتلا به تنگی کمر معمولاً هنگام ایستادن یا راه رفتن احساس درد می‌کنند و ممکن است در هر مدت یا مسافت طولانی در راه رفتن مشکل داشته باشند. آن‌ها باید بنشینند یا به جلو خم شوند (مانند فشار دادن چرخ دستی خرید) تا درد را تسکین دهند. درد به طور معمول هنگام صاف ایستادن برمی‌گردد. این الگوی درد به عنوان “کلودیکیشن نوروژنیک” شناخته می‌شود.

در موارد شدید تنگی کانال نخاعی ممکن است اعصاب مثانه یا روده فشرده شود و منجر به بی‌اختیاری (از دست دادن کنترل) ادرار و یا مدفوع شود. هر کسی که در کنترل مثانه یا روده خود با مشکل روبرو می‌شود، باید سريعا به بزشك مراجعه کند.

تشخیص

تشخیص تنگی کانال نخاعی گاهی اوقات ممکن است دشوار باشد زیرا علائم ممکن است با ساير بيماري‌ها اشتباه گرفته ‌شود. به عنوان مثال، درد پا ناشی از کلودیکیشن نوروژنیک می‌تواند با کلودیکیشن عروق یا خون‌رسانی ضعیف به پاها اشتباه شود. کلودیکیشن عروق هنگام پیاده‌روی در سربالایی بدتر می‌شود و هنگام ایستادن بهبود می‌یابد، در حالی که کلودیکیشن نوروژنیک معمولاً هنگام پیاده‌روی در سراشیبی باعث درد مي‌شود و وقتی به جلو خم مي‌شويد یا نشسته‌اید بهبود می‌یابد.

برای تعیین علت علائم شما، جراح مغز و اعصاب یا جراح ستون فقرات ممکن است نیاز به تحقیقات متعدد داشته باشد. این‌ تحقیقات ممکن است شامل توموگرافی کامپیوتری CT و تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی MRI باشد. در برخی شرایط، مانند زمانی که قادر به انجام MRI نیستید، ممکن است تحت آزمایش اسکن میلوگرام نیز قرار بگیرید که در آن سی‌تی اسکن همراه با تزریق ماده‌ای به ستون فقرات انجام می‌شود. اسکن سونوگرافی از رگ‌های خونی در پاها نیز انجام می‌شود تا از نارسایی عروقی به عنوان علت علائم جلوگیری کند.

درمان تنگی کانال نخاعی

توصیه معمول برای درمان کمردرد، رویکرد محافظه کارانه، آزمایش گزینه‌های دیگر مانند دارو، فیزیوتراپی، اصلاح سبک زندگی و احتمالاً تزریق در ستون فقرات قبل از اقدام به عمل جراحی است .

استراحت

همچنین ممکن است پزشک با محدود کردن فعالیت‌های شما به كمرتان استراحت دهد. استراحت و به دنبال آن بازگشت تدریجی به ورزش می‌تواند در بعضی موارد به بهبود کمر کمک کند. استراحت شدید طولانی مدت در تختخواب معمولاً توصیه نمی‌شود.

دارو

تنگی ستون فقرات کمر تقریباً همیشه در مرحله اول به صورت محافظه کارانه درمان می‌شود. از داروهایی برای تسکین درد و کاهش التهاب استفاده می‌شود. داروها شامل مسکن‌هایی مانند پاراستامول و کدئین است. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS) شامل آسپرین، ایبوپروفین و ناپروکسن است که باعث تسکین درد و همچنین کاهش التهاب و تورم می‌شوند. سایر درمان‌های دارویی شامل دوره کوتاه کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون، کورتیزون) و همچنین عوامل خاص درد عصبی (مانند پرگابالین) است.

درمان فیزیکی

درمان‌های غیر جراحی برای تنگی کانال نخاعی شامل فیزیوتراپی، آب درمانی، پیلاتس، عمل کایروپراکتیک، طب سوزنی و پوکی استخوان است. یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمریناتی را برای کمک به شما در ایجاد و حفظ قدرت، استقامت و انعطاف‌پذیری برای ثبات ستون فقرات به شما بیاموزد. برخی از این تمرینات به تقویت عضلات کمر و شکم (گروه‌های اصلی عضلانی) کمک می‌کنند. فیزیوتراپی همچنین می‌تواند شامل استفاده از بسته‌های گرم یا یخ، سونوگرافی، تحریک الکتریکی و ماساژ باشد. این روش‌های درمانی می‌توانند عضلات سفت را شل کرده و درد یا ناراحتی را کاهش دهند. کمربند طبی نیز می‌تواند به شما در حمایت از کمر کمک کند. این روش به خصوص برای افرادی که در بیش از یک ناحیه از ستون فقرات دچار دژنراسیون هستند، مفید است.

تزریق کورتیکواستروئید

در موارد شدیدتر، ممکن است تزریق کورتیکواستروئید در کانال نخاعی برای شما تجویز شود. این تزریق می‌تواند شامل یک تزریق اپیدورال باشد. بی‌حسی موضعی نیز ممکن است در اطراف عصب تزریق شود (تزریق غلاف عصب ترانسفرامینال) که هم ارزش تشخیصی و هم درمانی دارد.

جراحی

موارد شدید تنگی کانال نخاعی ممکن است نیاز به جراحی داشته ‌باشد. انواع مختلفی از جراحی‌ها برای کاهش فشار به نخاع و اعصاب و کمک به تقویت ستون فقرات انجام می‌شود. متداول‌ترین روش‌های جراحی، لامینکتومی کمر، فشار خون و فیوژن ستون فقرات است.

برای جلوگیری از تنگی ستون فقرات کمری چه کاری می توانم انجام دهم؟

از آنجا که تقریباً همه افراد تا 50 سالگی دچار آرتروز ستون فقرات می‌شوند، شما واقعاً نمی‌توانید از تنگی ستون فقرات کمرتان جلوگیری کنید. اما ممکن است بتوانید خطر خود را کاهش دهید. در اینجا چند روش برای سلامت ستون فقرات ذکر شده‌است:

• به طور منظم ورزش کنید. ورزش ماهیچه‌هایی را که از کمرتان پشتیبانی می‌کنند تقویت کرده و به انعطاف‌پذیری ستون فقرات کمک می‌کند. ورزش‌های هوازی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و تمرین با وزنه همه برای کمر شما مفید است.
• حالت درست بدن خود را حفظ کنید. بیاموزید که چگونه اشیای سنگین را با خیال راحت بلند کنید. همچنین، روی تشکی بخوابید و روی صندلی بنشینید که انحناهای طبیعی کمر شما را پشتیبانی کند.
• وزن سالم داشته باشید. وزن اضافی استرس بیشتری به کمر شما وارد می‌کند و می‌تواند به ایجاد علائم تنگی نخاع کمر کمک کند.