کجی گردن زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات گردن بیشتر از حد معمول خود بچرخند و باعث کج شدن سر شوند. این بیماری با نام تورتیکولی یا لوکسیا نیز شناخته می‌شود. ممکن است کجی گردن با گذشت زمان افزایش پیدا کند. همچنین ممکن است پس از وارد شدن آسیب به ناحیه گردن یا به دلیل واکنش به دارو اتفاق بیفتد. ممکن است صاف کردن سر یا خم کردن گردن خود به سمتی که تحت تاثیر آسیب دیدگی قرار نگرفته است، برای افراد مبتلا به کجی گردن ناراحت کننده یا دردناک باشد. این بیماری در نوزادان شایع است. برخی از منابع پژوهشی گزارش داده‌اند که از هر ۱۰۰ نوزاد، ۳ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند. این بیماری در بیشتر نوزادان به راحتی قابل درمان است.
تُرتیکولی پروکسیمال خوش خیم (BPTI)، یک اختلال پزشکی بسیار نادر است که در آن کودکان دوره‌های زمانی کج شدن سر به یک طرف را به صورت مکرر تجربه می‌کنند. در این مقاله در تلاشیم تا دلایل پشت کج شدن گردن، همراه با گزینه‌های درمانی احتمالی برای این مشکل را بررسی کنیم.
انواع
کجی گردن چند نوع مختلف دارد. انواع آن عبارتند از:
تورتیکولی موقت
تورتیکولی موقت، فقط یک یا دو روز طول می‌کشد و سپس بهبود پیدا می‌کند. افرادی که مبتلا به تورتیکولی موقت هستند، ممکن است به ثابت نگه داشتن گردن تا حد امکان و استراحت احتیاج داشته باشند. با این حال ممکن است هیچ درمان پزشکی خاصی لازم نباشد.
ممکن است تورتیکولی موقت در صورتی رخ دهد که غدد لنفاوی پس از عفونت یا سرماخوردگی، دچار التهاب شوند؛ یا اگر فرد دچار آسیب گردن شده باشد که باعث تورم مفاصل میان استخوان‌های گردن شود.
تورتیکولی دائم
تورتیکولی دائم به دلیل وجود یک مشکل اساسی در عضلات یا ساختارهای استخوانی فرد، ایجاد می‌شود. این وضعیت همچنین می‌تواند در صورت رشد تومور در ریسمان نخاعی، باعث وارد شدن فشار به اعصاب این ناحیه شود.
ممکن است تورتیکولی دائم در کودکان، باعث شود ویژگی‌های ظاهری آن‌ها نامتعادل بوده یا صورت آن‌ها ظاهر صافی داشته باشد. همچنین ممکن است باعث ایجاد تأخیر در توانایی کودکان در استفاده صحیح از عضلات صورت شود.
تورتیکولی عضلانی
تورتیکولی عضلانی، شایع‌ترین شکل تورتیکولی دائم است. این اتفاق زمانی می‌افتد که عضلات یک طرف گردن به شکل عجیبی سفت باشند؛ یا زمانی که وجود بافت اسکار تحرک گردن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
در صورتی که در دوره بارداری، رحم در موقعیت غیر طبیعی قرار بگیرد یا جنین فضای کافی نداشته باشد، ممکن است جنین مبتلا به تورتیکولی عضلانی شود.
سندروم کلیپل فیل
سندروم کلیپل فیل یک بیماری مادرزادی است. این مشکل زمانی ایجاد می‌شود که استخوان‌های موجود در گردن، به درستی رشد نکنند و باعث پیچ خوردن گردن شوند.
اگر استخوان‌های گوش نیز در افراد مبتلا به سندروم کلیپل فیل، تحت تاثیر بیماری قرار بگیرد؛ بیماران دچار مشکلات شنیداری نیز خواهند شد.
دیستونی گردنی
دیستونی گردن، که به آن تورتیکولی اسپاسمودیک نیز گفته می‌شود، نوع دیگری از این بیماری است که نسبت به دیگر انواع آن نادرتر است. دیستونی گردن باعث اسپاسم عضلات گردن می‌شود.
افراد مبتلا به دیستونی گردن، اتفاقات دردناک را تجربه می‌کنند که در آن عضلات گردن منقبض شده و سر به یک طرف، جلو یا عقب می‌چرخد.
علت کجی گردن
در بزرگسالان
کجی گردن در بزرگسالان دلایل مختلفی دارد. اگرچه پزشکان اغلب نمی‌توانند دلیل مشخصی را برای آن شناسایی کنند.
برخی از این دلایل شایع عبارتند از:
- آسیب در گردن یا ستون فقرات که باعث اسپاسم عضلانی می‌شود.
- عفونت سر یا گردن در صورتی که التهاب باعث انقباض عضلات شده باشد.
- وجود آبسه در گلو یا مجرای هوایی فوقانی
- عفونت‌های سایر بخش‌های بدن مانند گوش، سینوس‌ها، فک، دندان یا پوست سر
دلایل کج شدن گردن که کمتر شایع هستند:
- بافت اسکار
- آرتروز ستون فقرات ناحیه گردن
- ناهنجاری‌های عروقی
- سوء مصرف دارو که باعث عدم کنترل عضلات می‌شود.
- استفاده از داروهای خاص
- تومورها
کج شدن گردن در کودکان
کودکان، شیرخواران و نوزادان معمولاً به دلیل وجود تورتیکولی عضلانی (CMT) دچار کجی گردن می‌شوند. به این معنی که آن‌ها با این بیماری متولد می‌شوند.
وضعیت CMT زمان ایجاد می‌شود که عضله‌ای در یک طرف گردن به نام عضله استرنوکلیدوماستوئید، کوتاه‌تر از حد طبیعی خود باشد.
از دیگر دلایل کج شدن گردن در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ضربه و آسیب دیدگی در هنگام تولد
- سندروم صافی سر که در آن کودکان در زمان خواب، سر خود را در یک موقعیت ثابت نگه می‌دارند.
- بیماری‌های ارثی که باعث ایجاد مشکل در عضلات و سیستم عصبی می‌شوند.
علائم
علائم کجی گردن در افراد مختلف متفاوت است. مشخص‌ترین نشانه این وضعیت، چرخش یا کج شدن گردن به یک طرف است.
ممکن است افراد مبتلا به کجی گردن موارد زیر را نیز تجربه کنند:
- دردناک شدن عضلات گردن یا تنش آن‌ها
- گرفتگی گردن یا احساس سوزش در آن
- عدم تمایل به چرخاندن یا خم کردن سر و گردن به طرف مخالف
- نگاه کردن چشم‌ها به سمت بالا بدون کنترل
- بیرون زدن زبان بدون کنترل
- اسپاسم‌های عضلانی و حرکات سریع سر و گردن
- کمر درد
- سردرد
علائم کجی گردن در نوزادان عبارت است از:
- خم کردن سر به یک طرف
- صاف شدن یکی از طرفین سر در ناحیه پشت گوش
- حرکات محدود در سر و گردن
- نامتقارن بودن اجزای صورت
- وجود یک توده کوچک و نرم در گردن
- نوزادانی که هنگام تغذیه با شیر مادر، یکی از پستان‌ها را به دیگری ترجیح می‌دهند.
- مشکلات اسکلتی عضلانی مانند دیسپلازی مفصل ران
در موارد تورتیکولی که پس از تولد ایجاد می‌شوند، ممکن است کودک خسته و تحریک پذیر به نظر برسد و در طول دوره‌های کج شدن سر، استفراغ کند.
تشخیص
پزشک می‌تواند با معاینه فیزیکی و پرسیدن سوالاتی درباره سابقه خانوادگی، کجی گردن را تشخیص دهد. همچنین ممکن است پزشک درباره داروهایی که فرد در حال مصرف آن است نیز سوالاتی بپرسد.
ممکن است پزشک بخواهد از طریق آزمایش اشعه ایکس بررسی کند که آیا مشکل به دلیل شکستگی یا دررفتگی استخوان است یا خیر.
ممکن است برای تشخیص اینکه آیا علت کجی گردن، ناهنجاری‌ها و مشکلات دشوارتری است یا خیر، سی تی اسکن برای بیمار تجویز شود. این مشکلات می‌توانند شامل آرتروز فرساینده ستون فقرات باشند.
در برخی موارد ممکن است آنچه که صرفاً کجی گردن به نظر می‌رسد، مشکل جدی‌تری باشد.
اگر فردی علائم زیر را تجربه کرد، باید فوراً به دنبال دریافت مداخله پزشکی باشد:
- اسپاسم عضلانی در گردن پس از آسیب دیدگی
- مشکل در بلع
- تنفس دشوار
- مشکل در راه رفتن
- اختلالات گفتاری
- ضعف یا بی‌حسی در بازوها و پاها
- مشکل در دفع ادرار
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- تورم دهان یا زبان
- تب
- تورم غدد
- سردرد
گزینه‌های درمانی
درمان کجی گردن، به نوع و علت آن بستگی دارد.
در برخی موارد ممکن است اگر فرد استراحت کند و از حرکت دادن گردن خود خودداری کند، کجی گردن ظرف چند روز ناپدید شود.
درمان‌های اولیه کجی گردن عبارتند از:
- گذاشتن بسته‌های یخ
- دارو
- دستگاه‌های فیزیکی برای ثابت نگه داشتن گردن در محل خود
- فیزیوتراپی
- ماساژ درمانی
- ورزش‌های کششی
- عمل جراحی
درمان‌های خانگی
افرادی که دچار کجی گردن هستند، می‌توانند برای کمک به مدیریت علائم، درد و ناراحتی، درمان‌های خانگی را نیز امتحان کنند. این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:
- خوابیدن و استراحت کافی. ممکن است کجی گردن و علائم آن در طول خواب از بین بروند؛ بنابراین دریافت استراحت کافی و دراز کشیدن می‌تواند به بهبود علائم و تسکین آن‌ها کمک کند.
- استفاده از پک حرارتی یا کیسه‌های یخ. این وسایل می‌توانند به کاهش درد و تسکین سفتی عضلات کمک کنند.
- لمس قسمت مخالف صورت چانه یا گردن. انجام این کار می‌تواند به بدن آرامش بدهد و به متوقف کردن اسپاسم‌ها به صورت موقت کمک کند.
- کاهش استرس. استرس می‌تواند باعث سفت شدن عضلات و بدتر شدن علائم کجی گردن شود. آگاهی از عوامل استرس زا و استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس، برای کمک به مدیریت علائم بسیار مفید است.
- ورزش‌های کششی. این ورزش‌ها می‌توانند شامل تلاش تدریجی برای حرکت دادن سر در جهت مخالف، و بیشتر کردن این تلاش در هر بار تمرین باشند و می‌توانند به بهبود حرکت و کاهش ناراحتی‌ها کمک کنند.
داروها
ممکن است پزشک برای تورتیکولی اسپاسمودیک ناشی از آسیب دیدگی یا ناشی از عوارض مصرف دارو، شل کننده‌های عضلانی و داروهای ضد التهاب تجویز کند.
در موارد اسپاسم عضلانی مزمن گردن و دیستونی گردن، توکسین بوتولینوم A که بوتاکس نامیده می‌شود، تجویز می‌گردد و ممکن است با پیشگیری از انقباض عضلات به کاهش اسپاسم و تنش کمک کند. بوتاکس همچنین می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
فیزیوتراپی
ممکن است افراد بخواهند قبل از تلاش برای انجام کشش‌های کجی گردن، با یک فیزیوتراپیست صحبت کنند.
در نوزادانی که دچار کجی گردن هستند، کشش گردن نیز می‌تواند کمک کند. تشویق و ترغیب کودک به چرخاندن سر خود در هر دو جهت می‌تواند تنش را کاهش داده و باعث قوی‌تر شدن عضلات گردن شود. استفاده از محرک‌های محیطی مانند صدا و نور می‌تواند به ترغیب کودک برای حرکت دادن سر خود کمک کند.
فیزیوتراپیست می‌تواند درمان‌های تهاجمی بیشتری را روی نوزادان دچار کجی گردن انجام داده و کشش‌های خانگی مناسبی را به شما توصیه کند.
عمل جراحی
اگر هیچکدام از اشکال درمانی که در بالا ذکر شد موثر نباشد، عمل جراحی می‌تواند به پیشگیری از بروز علائم بیشتر، کمک کند. عمل جراحی به منظور بریدن اعصاب و عضلات خاص و ممانعت از انقباض آن‌ها به این طریق، انجام می‌شود.
در حدود ۱۰ درصد از کودکانی که از بدو تولد دچار کجی گردن بوده‌اند، برای افزایش طول عضله استرنوکلیدوماستوئید به عمل جراحی احتیاج دارند. این عمل جراحی حتما پس از رسیدن کودک به سن پیش دبستانی انجام خواهد شد.
یک گزینه درمانی نادر نیز تحریک مغز است. در این روش پزشک می‌تواند با قرار دادن یک سیم در بخشی از مغز که کنترل کننده حرکت است، سیگنال‌های مغز را مختل کند. تحریک مغز می‌تواند به دیستونی گردن کمک کند.
مرور کلی
کجی گردن همیشه قابل پیشگیری نیست. اما درمان سریع می‌تواند آن را معالجه کرده و یا از بدتر شدن آن جلوگیری کند. گزینه‌های درمانی زیادی برای کنترل علائم و کاهش دفعات بروز آن وجود دارد و چشم‌انداز کلی برای آینده بیمار نسبتاً خوب است.
با این وجود در صورتی که این وضعیت درمان نشده باقی بماند، ممکن است فرد دچار معلولیت از ناحیه گردن ناشی از کجی گردن شود. ممکن است افراد متوجه شوند که در انجام کارهای روزمره مانند رانندگی، دچار مشکل هستند و ممکن است درد و ناراحتی مداوم را تجربه کنند.
مداخله زودهنگام و فیزیوتراپی می‌تواند به افزایش نرخ موفقیت درمان نوزادان و کودکان مبتلا به کجی گردن کمک کند و از وخیم‌تر شدن شرایط آن‌ها جلوگیری نماید.
در موارد شدیدتر این بیماری، عمل جراحی روی اعصاب و عضلات گردن یکی از گزینه‌های درمانی است. اگرچه همچنان ممکن است مشکل مجدداً باز گردد. در بسیاری از موارد مشکل کجی گردن با درمان مناسب، طی چند روز یا چند هفته برطرف می‌شود.
