زمانی که بیماری دیسک کمر برای شما تشخیص داده می شود احتمالا اولین سوالی که از پزشک متخصص خود خواهید پرسید این است که چگونه می توانم درد آن را کم کنم؟  خواب خوب و یا پشت میز نشستن و کارهایی از این قبیل دیگر دلهره اور و غیر ممکن به نظر می رسند.

فتق دیسک بیماری است که می تواند مانعی برای فعالیت های زندگی روزانه شود. فتق دیسک ناشی از پارگی یا بیرون زدگی دیسک است که در واقع درون دیسک ژل مانند است و به عنوان ضربه گیر بین مهرها قرار دارد. در نتیجه این دیسک آسیب دیده باعث فشار به اعصاب مجاور شده و باعث ایجاد درد و ناراحتی در ستون فقرات می شود. در اکثر موارد، فتق دیسک بدون جراحی و با فیزیوتراپی و داروهای ضد درد درمان می شوند. درمانگر شما علاوه بر فیزیوتراپی، اصول نشستن و خوابیدن صحیح را به شما توضیح می دهد تا به مرور درد از بین برود.

فتق دیسک چیست؟

فتق دیسک زمانی است که ماده ژل مانند درون دیسک بین مهره ها با نام اختصاصی نوکلئوس پولپوزوس از حلقه فیبری دور دیسک بیرون زده و داخل کانال نخاعی می شود. این پارگی می تواند باعث بروز درد و ناراحتی شود بخصوص زمان که اقدامی برای آن انجام نشود.

فتق دیسک می تواند در ناحیه گردن، قفسه سینه و کمر یا هر نقطه از ستون فقرات اتفاق بیفتد. ولی اکثر موارد در ناحیه کمر اتفاق می افتد. علائم بسته به ناحیه آسیب ستون فقرات، تعداد دیسک های پاره شده و علت اسیب از جمله در اثر پیری یا ضربه، متفاوت است. درد فتق دیسک در اثر فشار دیسک بیرون زده به ریشه های عصبی ستون فقرات است و این ریشه های عصبی که به دیگر نقاط بدن متصل هستند می توانند باعث بروز درد در نقاط دیگر هم بشوند.

علائم فتق دیسک

فتق دیسک علائم زیادی دارد که هرکس بسته به شرایط خاص خودعلائم متفاوتی را تجربه می کند. علائم زیر از جمله موارد شایع در اکثر بیماران است.

• درد شدید در ناحیه کمر
• درد تیرکشنده از کمر به پشت پاها
• دردی که هنگام نشستن طولانی یا خم شدن شدت می یابد

گرفتگی عضلانی، بی حسی، سوزن سوزن شدن یا احساس گزگز در پاها و دست به فتق دیسک مرتبط هستند. علائم دیگر از جمله سفتی گردن، دردی که در طول شب بدتر می شود، ضعف یا خستگی عضلانی همگی مربوط به فتق دیسک هستند. استراحت بیش از اندازه می تواند علائم را بدتر کند.

مدت استراحت مطلق برای درمان دیسک کمر

استراحت دو یا سه روزه در تختخواب برای بیمار مبتلا به فتق دیسک حاد توصیه می شود. پس از این چند روز استراحت باید بیمار تحرک داشته باشد و روند درمانی را طی کند تا درد کم شود.

 بدترین حالت خوابیدن برای بیمار مبتلا به فتق دیسک 

خوابیدن روی شکم بدترین حالت خواب برای سلامت ستون فقرات است به این دلیل که ماهیچه ها، رباط ها و مهره های گردن را تحت فشار قرار می دهد. علاوه بر آن خوابیدن روی شکم باعث قودی کمر شدید می شود که نتیجه آن افزایش شدت درد است. از آنجا که خوابیدن روی شکم باعث تغییر حالت طبیعی ستون فقرات می شود، باید تا جای ممکن از خوابیدن به این حالت خودداری کنید. در صورت ضرورت بالشی زیر باسن و یک بالش بین زانوهای خود قرار دهید. اگر این کارها را انجام دهید، ستون فقرات در حالت نرمال قرار می گیرد. زمانی که به پهلو می خوابید، ارتفاغ بالش به حدی باشد که احساس راحتی کنید. اصولا زمانی که به پهلو می خوابید، بالش شما باید 10 تا 15 ساتی متر از سطح تخت بالاتر قرار بگیرد. خوابیدن به پهلو شاید در کاهش درد موثر باشد. با این حال، بالش با سایز یا شکل نامناسب می تواند فشار عضلانی زیادی بر بدن وارد کند.

 بهترین حالت خوابیدن در بیمار مبتلا به فتق دیسک 

حالت بد خوابیدن باعث بدتر شدن کمر درد می شود. خوشبختانه حالات خواب زیادی وجود دارد که می تواند کمردرد شما را  کم کنند یا حتی به طور کلی از بین ببرند. حالت خواب مناسب باعث بهبود کیفیت خواب شما هم می شود. پنج مورد از حالات خوابیدن برای بیمار مبتلا به فتق دیسک را در پایین توضیح می دهیم.

• اولین حالت خواب، خوابیدن به پشت است. تا جای ممکن به پشت بخوابید، این حالت باعث می شود ستون فقرات و گردن شما در یک راستا باشد و در نتیجه وزن به طور مساوی تقسیم می شود وفشار فقط به یک نقطه وارد نمی شود. با قرار دادن یک بالش زیر زانو هم می توانید بهترین حالت را بدست آورید. در این حالت از خوابیدن، ستون فقرات در وضعیت نرمال و طبیعی خود قرار می گیرد.
• دومین حالت خوابیدن به پهلو است البته در صورتی که باید بالشی بین زانو های خود قرار دهید. این حالت از خوابیدن برای افراد بسیاری به عادت تبدیل شده است، ولی متاسفانه ستون فقرات و کمر را تحت فشار قرار می دهد. برای حل این مشکل کافی است یک بالشی بین زانو های خود قرار دهید تا قسمت بالایی ساق پا در حالت بالاتری قرار بگیرد.
• حالت سوم خوابیدن به وضعیت جنین در داخل شکم مادر است. بهترین حالت برای فرد مبتلا به فتق دیسک است. زمانی که به پهلو خوابیده اید با بردن زانوها به طرف سینه میتوانید قوس ستون فقرات را کاهش داده و مفاصل خود را آزاد کنید. در خوابین به این حالت مطمئن شوید که سر و گردن به حالت مناسبی در بالش قرار بگیرد.
• خوابیدن رو به شکم از حالات بد خوابیدن به شمار می آید. تقریبا همه پزشکان توصیه می کنند به این حالت نخوابید. با این وجود، اگر در این وضعیت راحت هستید باید یک بالش زیر شکم و لگن خود قرار دهید. در صورت استفاده از بالش ستون فقرات در وضعیت مناسب قرار می گیرد. افراد مبتلا به دژنراتیو دیسک و فتق دیسک در این حالت از خوابیدن بهتر است از بالش استفاده کنند.
• خوابیدن به شکم زمانی که سر به طرف پائین است. زمانی که سر خود را به یک طرف برگردانید، فشار زیادی بر گردن، پشت و شانه وارد می شود. پس بهتر است با قرار دادن یک بالش در زیر شکم و یک بالش دیگر زیر پیشانی بهترین حالت خواب را داشته باید.

خوابیدن در حالتی که لم داده اید 

اگر مبتلا به بیماری فتق دیسک هستید، بهتر است به حالت لمیده بخوابید. دردی که با ایستادن بدتر می شود و با خم شدن به جلو بهتر می شود نشاندهنده این است که خوابیدن به حالت لمیده می تواند تاثیر مثبتی داشته باشد البته باید از لوازم کمکی استفاده کرد. برخی از لوازم کمکی را در زیر معرفی می کنیم:

• اولین وسیله تخت تنظیم شونده است. این نوع از تخت ها دارای کنترل هستند و براحتی می توان تنظیم کرد. تخت های تنظیم شونده قابلیت های زیادی دارند از جمله می توان بخش های ان را در طول شب بالا و پایین برد. تخت های تنظیم شونده دارای قیمت و انواع مختلفی هستند.
• صندلی تخت شو دومین وسیله مورد نیاز است که بر خلاف تخت تنظیم شونده چند تکه هستند و دارای پشتی و قسمت پایی قابل تنظیم هستند. اما این نوع از صندلی ها سفارشی سازی ندارند. صندلی های تخت شو با آپشن هایی مثل گرمایش، ماساژ و آپشن کمکی برای بلند شدن راحتتر دارند.
• کوسن یکی از مواردی است که جایگزین مناسب برای موارد فوق می باشد. کوسن از فوم ساخته شده است. کوسن یکی از گزینه های مناسب خرید قبل از خرید موارد گرانتر می باشد.

تشک مناسب برای بیمار مبتلا به فتق دیسک 

یک تشک نو جدا از مسئله نحوه خوابیدن، می تواند تا حدود زیادی در کیفیت خواب شما تاثیر بگذارد. تشک های با عمر بالای ده سال برای ستون فقرات مناسب نیستند. با توجه به نبود پژوهش دقیق در مورد تاثیر سفتی تشک بر درد پشت، گزارشهایی از بهبود درد ستون فقرات با استفاده از تشک های سفت وجود دارد. تشک های نرم باعث از دست دادن حالت طبیعی و خم شدن ستون فقرات می شوند. بنابرین انتخاب یک تشک راحت و استاندارد اهمیت بسزایی دارد.

افرادی که از بیماری فتق دیسک رنج می برند می توانند از فوم های مخصوص با نام فوم میموری بهره ببرند. در زمان خرید تشک، اولین گزینه تشک های سنتی فنردار هستند زیرا سفت و ارگونومیک هستند. جنبه ی منفی این نوع تشک ها این است که در طول زمان مستعد پارگی هستند و کسانی که قادر به تعویض آن نیستند می توانند از روکش تشک با نام فوم میموری استفاده کنند. با این روکش تشک شما نو خواهد شد.

تخت های که با اب پر می شوند از محبوبیت های قبلی برخوردار نیستند زیرا به سرویس و نگهداری مداوم نیاز دارند. توصیه ما این است که از این نوع تخت ها استفاده نکنید بدلایلی که ارگونومی خوبی برای ستون فقرات ندارند. اگرچه استفاده از آنها آرام بخش می باشد.

تاثیر استراحت طولانی مدت بر افزایش درد

اگر کمردرد شدیدی دارید، ممکن است بخواهید برای مدتی دراز بکشید اما استراحت در تخت گزینه مناسبی برای کمردرد شما نیست. زمانی که ساعت های طولانی در تخت دراز می کشید و فعالیت فیزیکی ندارید تغییرات زیر در ستون فقرات شما رخ می دهد:

ضعف عضلات:

ماهیچه های خم شونده و کششی ستون فقرات که به شما کمک می کند تا به جلو وعقب خم شوید، ضعیف می شوند و قدرت خود را از دست می دهند. مخصوصا  ماهیچه های راست کننده و چند پاره ستون فقرات که مهره ها را در جای خود نگه می دارند و فشار زیادی را تحمل می کنند، ضعیف شده و بیماری بدتر می شود.

تغییر سایز دیسک بین مهره ها

هنگام استراحت اندازه دیسک بین مهرها به دلیل تورم ناشی از جذب مایعات افزایش می یابد. خطر آسیب دیسک ها مانند فتق به ویژه در هنگام خم شدن افزایش می یابد.

تغییر در بیومکانیک ستون فقرات

استراحت طولانی مدت منحنی لوردوتیک طبیعی ستون فقرات را تغییر داده، آن را صاف می کند و ساختار طبیعی ستون فقرات تغییر می یابد.

 خطر آسیب بیشتر

تغییرات فوق می تواند کمر شما را تضعیف کند و درد شما بدتر شود.علاوه بر آن، به دلایل شدت ضعف و ناپایداری در ستون فقرات زمینه برای آسیب های بیشتر فراهم می شود.

راه های دیگر درمان دیسک کمر 

راه های درمان زیادی برای افراد مبتلا به فتق دیسک وجود دارد. با این حال روش درمان هر فرد بسته به شرایط آن فرد متفاوت خواهد بود. برای تشخیص دقیق بیماری بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا شیوه درمان مناسب شما مشخص گردد. اگر حتی پس از درمان مجددا درد شب ها به سراغ شما می آید، بهتر است تشک خود را با گزینه مناسب تر عوض کنید.

سرما و گرما 

سرما و گرما درمانی تاثیر زیادی در تسکین درد ناشی از فتق دیسک دارد. استفاده از وان آب گرم یا استفاده از پد های گرمایشی نه تنها به کاهش درد کمک می کنند، بلکه باعث ارامش هم می شوند. به خاطر داشته باشید که کمپرس یخ روشی برای کنترل تورم و التهاب بسیار مناسب و مقرون به صرفه است. اما تنها زمانی می تواند استفاده شود که وضعیت شما رو به وخیم است.

اصلاح سبک زندگی

تغییر شیوه زندگی می تواند از بدتر شدن وضعیت شما جلوگیری کند. استراحت زیاد، تنظیم خواب، پرهیز از فعالیت های ممنوعه و رعایت رژیم غذایی مناسب در افزایش سلامت شما بسیار موثر می باشند. مصرف زنجبیل، زردچوبه، چای سبز، منیزیم و جوز هندی به کاهش التهاب کمک بسزایی می کند. در نهایت می توان از فیزیوتراپی کمک گرفت. البته فیزیروتراپی زمانی موثر واقع می شود که با روش های درمانی دیگر همراه گردد.

درمان کایروپراکتیک

درمان کایروپراکتیک با دستکاری و فشار بر ستون فقرات انجام می شود. بسیاری از بیماران برای درمان فتق دیسک با درمانگر کایروپراکتیک مشورت می کنند.

هنگامی که که درمان کایروپراکتیک در وهله اول برای شما تجویز می شود این نوع از درمان از بدتر شدن وضعیت شما جلوگیری کرده و جلوی پیشرفت آن را می گیرد. این نوع از درمان با فشار بر ستون فقرات برای ازادسازی عصب های تحت فشار انجام می شود. این نوع از درمان با نام دستکاری ستون فقرات شناخته می شود. متاسفانه درمان کایروپراکتیک برای درمان فتق دیسک ممکن است کافی نباشد.

تجویز دارو و تزریق

تجویز دارو همیشه یکی از شیوه های درمان برای بیماران مبتلا به فتق دیسک به حساب می آید. داروهایی از قبیل ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای کاهش درد تجویز می شوند. اگر این دارو ها در تسکین درد شما موثر نبودند، می توان از تزریق استروئید اپیدورال بهره گرفت که ماندگاری بالایی دارد. این تزریق باید توسط پزشک متخصص به صورت سرپائی انجام بگیرد.

جراحی

هنگامی که از روش های درمانی نتیجه ای حاصل نمی شود، بیماران برای جراحی دیسککتومی به جراح ستون فقرات مراجعه می کنند. دیسککتومی نوعی از جراحی است که با حداقل تهاجم انجام می شود. جراح با یک برش کوچک به منطقه آسیب دیده دسترسی پیدا می کند و با ابزارهای کوچک قسمت هایی از دیسک که به ریشه عصب فشار وارد می کنند را آزاد می کند. اگر شدت آسیب زیاد باشد، جراح دیسک را بر می دارد و با دیسک مصنوعی جایگزین می کند.  خبر خوب این است که اکثر موارد فتق دیسک در محیط سرپائی و در طی یک روز با کمترین تهاجم انجام می پذیرد که احتمال عوارض جانبی بعد از جراحی بسیار پایین می آید. به همین دلیل جراحی به طور روزافزون به یکی از پرطرفدارترین گزینه های درمان بریا فتق دیسک تبدیل شده است.