استخوانهای (مهرهها) ستون فقرات در پشت کمر شما توسط دیسکهای صاف و گرد بالشتی محافظت میشوند. وقتی این دیسکها سالم باشند، به عنوان یک کمک فنر برای ستون فقرات عمل میکنند و ستون فقرات را انعطاف پذیر نگه میدارند. اگر آسیب ببینند، ممکن است به طور غیرطبیعی برآمده شده یا بشکنند (پارگی)، که در این موارد دیسک پاره شده یا میلغزد. دیسکها ممکن است در هر قسمت از ستون فقرات پاره شوند، اما بیشتر در ستون فقرات در قسمت گردن و کمر دیده میشوند. هفت مهره بین سر و قفسه سینه، ستون فقرات گردنی را تشکیل میدهند.
در بیشتر موارد، فتق دیسکهای گردنی در ابتدا تحت درمان غیر جراحی، از جمله استراحت یا فعالیتهای اصلاح شده قرار میگیرند، و با داروهایی که پزشک برای تسکین درد و التهاب و تمرینات، توصیه میکند، درمان میشوند. ممکن است پزشک شما برای یادگیری نحوه انجام تمرینات ورزشی و محافظت از گردن و همینطور برای درمانهای دیگر مانند کشش، به شما توصیه کند که به یک فیزیوتراپیست مراجعه کنید.
فتق دیسک چیست؟
بدن شما طوری ساخته شده است که از خودش محافظت کند. حالا ببینیم وقتی که در این قسمت شکاف ایجاد میشود چه اتفاقی میافتد. همانطور که بدن ما آسیب دیدگی به پوست را به سرعت تشخیص میدهد و با تنگ کردن رگهای خونی و لخته کردن زخم، برای جلوگیری از آسیب بیشتر، شتاب میکند. بدن شما برای درمان فتق دیسک هم مواد شیمیایی و سلولهای خاصی را برای تمیز کردن و پرورش ناحیه آسیب دیده ترشح میکند. سلولهای پوستی جدید برای جلوگیری از عفونت و نگهداری آب زیر پوست تشکیل میشوند. بعد، سلولهای پوست و مویرگها اکسیژن و مواد مغذی را پمپاژ میکنند و سلولها شروع به ساخت پروتئین میکنند. بعد از 14 تا 21 روز، لایه جدید پوست قویتر میشود و پس از شش ماه، تقریباً به همان اندازه قبل از پارگی سلامتی خود را بازمییابد.
به همین ترتیب، هنگامی که فتق دیسک دارید، مواد ژلهای موجود در مرکز دیسک نخاع شما در درون محفظه دیسک فشرده میشود. وقتی این اتفاق میافتد، بدن شروع به ترمیم خود میکند. به این فرآیند، جذب دوباره دیسک گفته میشود. در طی این فرآیند، بدن با روند بهبود طبیعی خود، مادهای که بیرون زده را تجزیه و دوباره جذب میکند. در طول این مدت، ممکن است درد افزایش یابد و بعید به نظر میرسد که فرآیند درمان هم روند بهبودی را تسریع کند. برای 80٪ افراد مبتلا به فتق دیسک، به محض شروع جذب دوباره، درد کمتری در طی شش هفته گزارش میکنند. برای کنترل درد خود، از پزشک خود بخواهید ضد التهاب یا مسکن تجویز کند. اگر درد شدید باشد، ممکن است داروی تجویز شده بر پایه مواد افیونی و مخدر باشد.
چه عواملی باعث فتق دیسک گردن میشود؟
دیسک فتق شده اغلب ناشی از ضربه یا فشار بیش از حد است. هنگامی که شخصی به صورت مستقیم خوابیده یا ایستاده است، فشار بر روی هر دیسک اساساً برابر است، اما به عنوان مثال هنگام خم شدن برای بلند کردن چیزی، فشار زیادی از یک طرف دیسک به طرف دیگر انتقال پیدا میکند. گاهی اوقات یک کشش سفت باعث میشود حلقه خارجی دیسک بین مهرهای پاره شود و فتق دیسک ایجاد شود.
پزشكان و دانشمندان در مورد مهمترین علت ایجاد بروز این عارضه با هم اختلاف دارند. بسیاری از آنها ضربه یا فشار را به عنوان دلیل اصلی ذکر میکنند، اما برخی دیگر افزایش سن افراد را مد نظر قرار میدهند. با افزایش سن، دیسکهای بین مهرهای، مانند بسیاری از قسمتهای دیگر بدن، از طریق “سایش و پارگی” به تدریج از بین میروند. ممکن است این مشکل در روند طبیعی پیر شدن اتفاق بیفتد، یا ممکن است در نتیجه بیماری دژنراتیو دیسک (فرسایش دیسک) رخ دهد، دژنراتیو یک بیماری مزمن است که شامل انحطاط دیسکها به دلیل از دست دادن پروتئینهای محلول در مایع هسته ژلاتینی میشود.
شواهد دیگری که پیری را به عنوان دلیل اصلی فتق دیسک میداند این است که این عارضه در جوانان بسیار نادر است. این بیماری بیشتر در بزرگسالان بین 35 تا 55 ساله دیده میشود. علاوه بر این که سن موجب میشود تعداد دفعات حالتهای ایستادن و بلند کردن اجسام که منجر به انحطاط میشود بیشتر باشد، عوامل ژنتیکی نیز ممکن است باعث تشدید این مورد بشود. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد اگر افرادی در بین اعضای خانواده شما دچار دیسک فتق شدهاند به احتمال زیاد برای شما بیشتر اتفاق میافتد. به طور کلی، حدود 2٪ ازجمعیت از فتق دیسک رنج میبرند و احتمال اینکه مردان مبتلا شوند دو برابر بیشتر از زنان است. فتق دیسک در افرادی که سیگار میکشند بیشتر دیده میشود.
علائم فتق دیسک گردن چیست؟
فتق دیسک گردن (ستون فقرات گردنی) باعث درد، بیحسی یا ضعف در گردن، شانهها، سینه، بازوها و دستها میشود. در برخی موارد، یک فتق دیسک بسیار بزرگ در گردن ممکن است باعث ضعف یا سوزن سوزن شدن غیرمعمول در سایر قسمتهای بدن، از جمله پاها شود.
چگونه فتق دیسک گردنی تشخیص داده میشود؟
پزشک معمولاً میتواند فتق دیسک را از علائمی که در پرونده پزشکی بیمار هست و معاینه فیزیکی تشخیص دهد. پزشک در مورد درد و بیحسی که ممکن است در اثر تحریک یک یا چند عصب در ستون فقرات گردنی ایجاد شود، سوال میکند. اگر علائم شما حاکی از فتق دیسک گردنی است، اغلب قبل از انجام آزمایشات بیشتر، استراحت و توانبخشی توصیه میشود. در صورت مشکوک بودن به شرایط دیگر، یا عدم بهبود علائم پس از یک دوره استراحت و توانبخشی، ممکن است آزمایشات تصویربرداری یا توموگرافی رایانهای (سی تی اسکن) “ام آر آی” و رادیولوژی انجام شود.
درمان دیسک گردن
تمام روشهای درمانی فتق دیسک گردنی برای کمک به رفع درد ایجاد شدهاند. بیشتر قسمتهای درد بازو به دلیل فتق دیسک گردنی در طی چند هفته تا دو ماه برطرف میشوند و معمولاً میتوان درد ناشی از فتق دیسک گردن را با دارو کنترل کرد. بسیار بعید به نظر میرسد که با بهبود درد این مشکل دوباره بازگردد، اگرچه ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشد تا ضعف و بیحسی / گزگز بهبود یابد.
ماهیت و شدت علائم فتق دیسک گردنی متفاوت است و کنترل درد شدید هنگام بروز علائم بسیار مهم است. درمان اولیه فتق دیسک معمولاً غیر جراحی است. در حالی که پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند از چند روز تا چند هفته سطح فعالیت کم و بدون درد را حفظ کند اما استراحت در تختخواب توصیه نمیشود. درمانهای دیگر برای فتق دیسک گردن شامل موارد زیر میباشد:
گردنبند طبی
غالباً گردنبند طبی برای پشتیبانی و محدود کردن حرکت در حین بهبودی گردن آسیب دیده استفاده میشود. همچنین به حفظ تراز معمولی گردن کمک میکند. گردنبند طبی از مواد نرم (ساخته شده از فوم) یا سخت (ساخته شده از فلز یا پلاستیک) میباشند. از آنجا که اینگردنبندهای طبی میتوانند حرکت سر شما را محدود کنند، ممکن است برای غذا خوردن و سایر فعالیتها نیاز به کمک داشته باشید. پوست زیرگردنبند طبی هر روز باید بررسی شود تا از ایجاد تاول یا زخم جلوگیری شود.
یخ و گرما
استفاده از یخ یا یک کیسه آب سرد میتواند به کاهش التهاب اولیه و گرفتگی عضلات مربوط به فتق دیسک گردن کمک کند. یخ در دو روز اول پس از شروع درد کمر موثر است. استفاده از گرما (پد های گرمایشی، کمپرس آب گرم، بسته بندی حرارتی چسب دار و حتی حمام آب گرم) نیز میتواند به تسکین گرفتگی عضلانی دردناک بعد از دو روز اول کمک کند. برخی از افراد میدانند که بستههای آب گرم و سرد به طور متناوب بهترین تعادل را برای تسکین درد فراهم میکنند.
تغذیه
یک سیستم ایمنی قوی برای فرایند جذب بسیار حیاتی است. خوردن غذاهای مناسب، ورزش منظم و نوشیدن مقدار زیادی آب به عملکرد خوب آن کمک میکند. میل به سیگار کشیدن به شدت کاهش پیدا میکند. این امر منجر به درد شدیدتر، زمان طولانیتر برای جذب و کاهش ملایم علائم درد میشود.
شروع به خوردن غذاهای کامل کنید که مواد مغذی مورد نیاز شما برای کمر سالم را تأمین میکنند. ترکیب مناسب چربیها، روغنها، پروتئینها، ویتامینها و کربوهیدراتها در رژیمهای غذایی مانند رژیم مدیترانهای یا رژیم ضد التهاب یک نقطه شروع عالی است. تغذیه به تنهایی فتق دیسک را درمان نمیکند، اما اطمینان از یادگیری حفظ سلامت ستون فقرات به شما کمک میکند تا از آسیب دیدگی بیشتر جلوگیری کنید. وقتی صحبت از منابع پروتئینی میشود، پزشکان توصیه میکنند گوشتهایی با کیفیت بهتر بخورید.
بسیاری از پروتئینهایی که مردم میخورند بسیار کم کیفیت و حاوی هورمون و آنتی بیوتیک هستند. برای دریافت پروتئین با کیفیت، حداقل باید گوشتهای کاملاً طبیعی بدون توجه به اینکه گوشت چه نوع حیوانی باشد مصرف کنند اگر از منابعی برای ذبح، مرتع سرسبز علفی برای پرورش آنها، خوراک ارگانیک و دام وحشی برخوردار باشند سراغ دارید بهترین روش برای انتخاب گوشت است.
مصرف بیشتر (کلاژن فراوانترین پروتئین در بدن) میتواند به بدن ما کمک کند تا دیسک و بافت آسیب دیده بهبود یابد. چه بخواهید این ماده مغذی را از طریق مکمل موجود در فروشگاه غذاهای طبیعی یا ویتامین فروشی و چه از طریق خوردن آبگوشت استخوان اضافه کنید، باید بدانید که تاثیر بی نظیری دارد و پزشکان به شدت آن را توصیه میکنند. نوشیدن آبگوشت استخوان به طور منظم یکی از مهمترین موارد رژیم غذایی است که میتوانید انجام دهید. وی افزود: شما میتوانید آبگوشت استخوان را خودتان در خانه درست كنید یا به راحتی میتوانید آبگوشت استخوان مایع را بخرید و آن را به صورت منجمد نگهداری و استفاده كنید. شما میتوانید روزانه دو تا سه وعده از آن مصرف کنید که برای درمان فتق دیسک کاملاً ضروری است.
ورزش
با ادامه روند جذب طبیعی این مایع توسط بدن، کارهایی وجود دارد که میتوانید هنگام بهبودی بدن آنها را انجام دهید. اگر چه استراحت برای بهبود فتق دیسک از اهمیت بالایی برخوردار است اما نباید فعالیت بدن به طور کامل قطع شود. عدم فعالیت میتواند منجر به سفتی مفصل، ضعف عضلانی و کاهش ایمنی بدن شود. هرکدام از آنها به تنهایی یا به صورت مداوم میتوانند سرعت فرسایش دیسک را کاهش دهند. برای اینکه بدون افراط یا تفریط سالم بمانید، تمرینات کم ضربه بهترین انتخاب برای شماست. موارد زیر را امتحان کنید:
- پیاده روی
- کوه پیمایی
- شنا (یا سایر برنامههای آب درمانی)
• دوچرخه سواری ثابت پزشکان همیشه هشدار میدهند که هرگونه فعالیت بدنی که با فتق دیسک انجام میدهید، باید آهسته و کنترل شده باشد، خصوصاً مواردی که شامل خم شدن و بلند کردن چیزی است.
داروها
ممکن است پزشک داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تایلنول) یا ایبوپروفن (ادویل) را توصیه کند یا حتی ممکن است دارویی فقط برای درمان درد تجویز کند که شامل نوعی ماده مخدر برای کمک به کاهش درد شدید است. همچنین در بعضی موارد داروهای شل کننده عضلانی برای تسکین گرفتگی عضلانی به شما میدهند که میتواند درد را تا حدودی افزایش هم بدهد.
فیزیوتراپی
پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که درد فتق دیسک را با استفاده از ترکیبی از داروها، مثل شل کنندههای عضلانی و فیزیوتراپی درمان کنید. هم چنین میتوانید برای تقویت کمر خود ورزش کنید، که تا حد زیادی باعث میشود وزن بدن راحتتر تحمل شود و فشار روی ستون فقرات را کاهش میدهد. در طول فیزیوتراپی، درمانگر وضعیت شما را ارزیابی میکند و یادداشتهای پزشک را مرور میکند. با این کار برنامه درمانی مخصوص به خود شما را طراحی میکند. درمان ممکن است شامل ماساژ، گرما و سرما درمانی، تحریک الکتریکی عضلات و کشش باشد. پیروی از یک رژیم درمانی توسط درمانگر شما که شامل 30-45 دقیقه ورزش در روز است، به شما کمک میکند تا درد فتق دیسک را در خانه نیز کاهش دهید. اکثر افراد با استفاده از داروها و فیزیوتراپی میتوانند درد فتق دیسک خود را تسکین دهند، که در حدود چهار تا شش هفته بهبود نیز دیده میشود.
ماساژ
بیش از 100 نوع ماساژ وجود دارد، اما اگر فتق دیسک داشته باشید ماساژ عمیق بافت گزینه ایده آلی است زیرا از فشار زیادی برای از بین بردن تنش عضلانی و گرفتگی استفاده میکند، که از حرکت عضلات در ناحیه آسیب دیده جلوگیری میکند.
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS)
در این دستگاه از جریان الکتریکی برای تحریک عضلات استفاده میشود. به نظر روش شدیدی است، اما واقعاً دردناک نیست. این الکترودها بر روی پوست چسبانده میشوند و جریان الکتریکی خفیفی را به نقاط اصلی مسیر عصب میفرستند و گرفتگی عضلات را کاهش میدهند و اندروفین ترشح میکنند اندروفین یکی از هورمونهای طبیعی بدن برای برطرف کردن درد است.
کشش
هدف از کشش کاهش اثرات جاذبه بر ستون فقرات است. در این روش با کشیدن آرام استخوانها به اطراف، فتق دیسک را کاهش میدهند. تقریباً مثل این است که جک را زیر ماشین قرار دهیم و فشار را از روی لاستیک ماشین برداریم دقیقا چنین اتفاقی در ستون فقرات گردن یا کمر میافتد.
تزریق استروئید
اگر دارو و فیزیوتراپی کمکی به شما نمیکنند، ممکن است پزشک تزریق استروئید را به شما پیشنهاد دهد. اینها عکسهایی از استروئیدهایی هستند که مستقیماً به ستون فقرات شما تزریق میشوند. استروئیدها تورم اطراف دیسک را کاهش میدهند و باعث کاهش درد در این ناحیه میشوند. گاهی 1 تزریق کافی است. اما اغلب در طی چند هفته تزریق میشوند. این تزریقها میتوانند تا چند هفته یا چند ماه درد را تسکین دهند.
جراحی
اگر علائم فتق دیسک شما با تغذیه و فیزیوتراپی برطرف نشود ، ممکن است جراحی لازم باشد. این گزینه فقط در صورت شدید بودن شرایط باید انجام شود. اگرچه این روش تا حدودی تهاجمی است اما از موفقیت بالایی برخوردار است و روند بهبودی طولانی است. بهبودی ممکن است تا شش هفته طول بکشد و گاهی تا یک سال به قدرت کامل برنگردید. شما در این مدت به فیزیوتراپی نیاز دارید تا روی تقویت عضلات کمر خود کار کنید تا از فتق دیسک بیشتر جلوگیری کنید.
آیا می توان از فتق دیسک پیشگیری یا جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از فتق دیسک کار زیادی نمیتوانید انجام دهید. غالباً این عارضه در اثر پیری و زوال طبیعی ایجاد میشود. برای سالم نگه داشتن دیسک و بازگشت به سلامتی، سبک زندگی سالم را دنبال کنید:
- وزن سالم داشته باشید.
- به طور منظم تمرین کنید.
- عضلات خود را تقویت کنید.
- از حرکات تکراری خودداری کنید.
- اگر تمام روز را مینشینید، هر یک ساعت بلند شوید و راه بروید.
- تکنیکهای ایمن بلند کردن و خم شدن را تمرین کنید.
