دیسک کمر به حالتی گفته میشود که به مشکلی در یکی از بالشتکها (دیسکهایی) که بین استخوانهای جداگانه (مهرهها) قرار گرفته و ستون فقرات شما را تشکیل میدهد، اشاره دارد. دیسکهای بین هر مهره (استخوان) در ستون فقرات مانند ضربه گیر عمل میکنند. اگر قسمت داخلی نرم دیسک به خارج از لایه بیرونی سخت دیسک بیرون بریزد، به صورت برآمدگی (فتق) ایجاد میشود. این برآمدگی، فتق دیسک، میتواند اعصاب را تحت فشار قرار داده و دردی خفیف تا شدید ایجاد کند. یا اصلاً دردی نداشته باشد.
دیسکهای بیرون زده اغلب در ناحیه کمر (ستون فقرات کمر) یا گردن (ستون فقرات گردنی) رخ میدهد. اکثر دیسکها نیازی به جراحی ندارند، اما اغلب نیازمند درمان هستند.
علل
دیسکهای کمر به طور معمول در اثر فرسایش و گذشت زمان ایجاد میشود. استفاده از رباطها، صحیح نگه داشتن دیسک در جای خود را دشوارتر میکند و در عوض باعث حرکت دیسک به داخل ستون فقرات میشود. دلایل دیسک کمر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- استفاده از کمر به جای پاها و چرخاندن یا پیچاندن کمر برای بلند کردن اجسام سنگین
- چاقی میتواند باعث ایجاد وزن اضافی روی دیسکهای تحت فشار در قسمت پایین ستون فقرات شود
- سیگار کشیدن
عوامل خطر
عوامل خطر دیسک کمر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سن: دیسکها به مرور زمان مایعات خود را از دست میدهند.
- سابقه خانوادگی: در برخی موارد، ژنتیک میتواند باعث تشکیل طناب نخاعی شود به گونه ای که وقوع دیسک کمر را راحت تر کند.
- آسیبها: ضربات وارده به ستون فقرات در اثر حوادث، زمین خوردن و درگیری میتواند به دیسکها آسیب برساند.
علائم دیسک کمر
علائم و نشانههای دیسک کمر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- بی حسی و سوزن سوزن شدن در طول پاها، روی پاها، دستها و بازوها
- دردی که هنگام عطسه، سرفه یا تغییر موقعیت از بازوها یا پاها منتشر میکند
- دردی آزار دهنده تا شدید
- درد در ناحیه کمر، باسن و رانها
- درد در گردن که به دستها و بازوها میرسد
- دردی که هنگام نشستن، بلند کردن، پیچ خوردن یا خم شدن بدتر میشود
- دردی که هنگام راه رفتن یا دراز کشیدن بهبود مییابد
- درد ممکن است بروز یابد و فروکش کند، که روزها تا ماهها ادامه دارد
- ضعفی که بر روی هر قسمت از پاها یا بازوها تأثیر میگذارد
علائم زیر مربوط به دیسک کمر نیاز به توجه فوری دارد:
- مشکل در کنترل مثانه یا روده
- از دست دادن احساس در قسمت داخلی ران، پشت پاها یا ناحیه اطراف راست روده
عوارض
عوارض ناشی از دیسک کمر معمول نیست، اما در موارد نادری اتفاق میافتد. در موارد نادر، عوارض دیسک کمر میتواند شامل موارد زیر باشد:
- مشکلات مثانه و روده: مشکلاتی در کنترل مثانه و یا روده وجود دارد.
- کاهش انعطاف پذیری: سفتی میتواند باعث ایجاد درد شدیدی در هنگام کشش کمر یا گردن شود.
- درد یا آسیب عصبی: افزایش بی حسی، درد انتشاری در اندامها یا ضعف در یک یا هر دو پا میتواند رخ دهد.
- فلج: فشار مداوم (فشرده سازی) روی ریشههای طولانی عصب میتواند ناحیه آسیب دیده بدن را برای همیشه از کار بیندازد.
- ضعف: اگر آسیب عصبی باعث ضعف عضلات پا شود، پا میتواند کشیده شود (ول شدن پا)
تشخیص
محل درد گاهی اوقات میتواند تعیین کند که آیا از دیسک کمر ناشی میشود یا خیر. درد ناشی از دیسک کمر به طور معمول در قسمت پایین کمر اتفاق میافتد و میتواند به باسن و ساق پا منتشر شود. حرکات ساده روزمره، مانند نشستن یا عطسه، میتوانند باعث شدیدتر شدن درد شوند، زیرا به اعصاب فشرده فشار وارد میشود.
در اولین تجربه علائم به پزشک مراجعه کنید. صبر کردن برای تشخیص دیسک کمر میتواند منجر به درد بدتر و آسیب عصبی شود که باعث بی حسی میشود. پزشک یک معاینه فیزیکی کامل انجام میدهد و در مورد تاریخچه پزشکی و چگونگی و زمان بروز درد سوالاتی میکند. سپس از روشها و فن آوریهای پیشرفته تشخیصی برای تشخیص موثر، اطلاع رسانی در درمان و نظارت دقیق بر وضعیت استفاده میکند. آزمایشات و روشهای تشخیصی میتواند شامل موارد زیر باشد:
تستهای تصویربرداری
- سی تی اسکن: با استفاده از اشعه ایکس و رایانه میتوان تصاویری از ستون فقرات و مناطق اطراف آن ایجاد کرد.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): از آهن ربا، امواج رادیویی و رایانه برای تهیه تصاویر از ستون فقرات استفاده میشود. پزشک میتواند به دنبال از دست دادن مایعات در دیسکها، بزرگ شدن مفاصل، باریک شدن کانال نخاع (تنگی) یا برآمدگی دیسکها (فتق) باشد.
- میلوگرام: رنگ تزریق شده در مایع نخاع باعث ایجاد کنتراست در اشعه X برای نشان دادن فشار به ستون فقرات یا اعصاب ناشی از یک یا چند دیسک دچار فتق میشود.
- اشعه ایکس: یک آزمایش تصویربرداری معمول است که برای بررسی فاصله بین دیسکها، تجزیه مفاصل، خارهای استخوان، رشتههای عصبی سخت شده و مشکلات ستون فقرات هنگام خم شدن پاها یا بازوها مورد استفاده قرار میگیرد.
تستهای عصبی
- الکترومایوگرام: این آزمایش فعالیت الکتریکی عضلات را هنگام انقباض یا در حالت استراحت اندازه گیری میکند.
- مطالعه هدایت عصب: این آزمایش میتواند محل آسیب عصبی و سرعت اعصاب را در ارسال سیگنالهای الکتریکی مشخص کند.
درمان دیسک کمر در اصفهان
احتمال بهبودی از دیسک کمر قابل قبول است به شرطی که به موقع تشخیص داده شود و فرد از یک طرح درمانی برای مدیریت یا بهبود علائم پیروی کند. تا 80 درصد دیسکهای کمر بدون جراحی درمان میشوند و بهبود مییابند. بدون درمان، درد میتواند بدتر شود.
درمان فتق دیسک با هدف کاهش یا پایان دادن به علائم درد و تقویت عضلات حمایت کننده از ستون فقرات است. درمان میتواند شامل موارد زیر باشد:
استراحت
هنگامی که کمر آسیب دیده است، لازم است که بلافاصله استراحت کنید. روی تشک سفت و محکمی دراز بکشید و در زیر پاها بالشتی قرار دهید تا از فشار ریوی ستون فقرات جلوگیری شود. اما بیش از دو یا سه روز در رختخواب نمانید زیرا عضلات کمر ضعیف میشوند. بلند شوید و حرکت کنید تا خون به عضلات کمر سرازیر شود.
بهترین موقعیتهای خواب برای دیسک کمر موقعیتهایی است که به ستون فقرات اجازه میدهد تا انحنای طبیعی خود را حفظ کند. همانطور که قبلاً اشاره کردیم، خوابیدن روی شکم ممکن است بیشتر آسیب برساند، بنابراین بهتر است از این وضعیت کاملاً خودداری کنید. باز هم، اگر ترجیح میدهید روی شکم بخوابید، ممکن است ترک عادت با خوابیدن به پهلو برای کاهش درد دیسک دچار فتق در شب آسان تر باشد.
در حالی که خوابیدن به پهلو ایده آل نیست، اما بهتر از خوابیدن روی شکم است. اگر میخواهید به پهلو بخوابید، متخصصان کمردرد ما توصیه میکنند یک بالشت بین دو زانو قرار دهید تا تنش در لگن کاهش یابد. اگر میتوانید به یک تغییر شدیدتر متعهد شوید، بهترین حالت خوابیدن برای درد دیسک میتواند خوابیدن روی کمر باشد. خوابیدن به پشت کمک میکند تا ستون فقرات در یک راستا قرار گیرد. اگر هنوز درد شما نسبتاً شدید است، سعی کنید برای راحتی بیشتر یک بالشت زیر زانو و کمر قرار دهید. این کار به صاف نگه داشتن ستون فقرات کمک میکند. برای بیماران مبتلا به فتق دیسک در ستون فقرات گردنی، سعی کنید از استفاده بیش از حد بالش برای حمایت از مهرهها خودداری کنید، زیرا این امر میتواند درد بیشتری ایجاد کند.
ورزش
برای افزایش جریان خون جهت تغذیه عضلات کمر، مهم است که به آرامی ورزش کنید. پزشک تان به شما خواهد گفت که چه تمریناتی را میتوانید انجام دهید. ورزش همچنین از تحلیل رفتن استخوان (پوکی استخوان) جلوگیری کرده و خطر شکستگی را کاهش میدهد.
تزریقات
شاتهای کورتیکواستروئید میتوانند درد عصبی را مسدود کرده و تورم برآمدگی دیسک (دچار فتق) را کاهش دهند. درمان دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و شدت فتق متفاوت است.
تزریق استروئید اپیدورال یک تزریق هدایت شده از طریق فلوروسکوپی است که میتواند علائم دیسک کمر را به طور قابل توجهی بهبود بخشد و ممکن است به بدن شما اجازه دهد خود را با درد بسیار کمتر یا گاهی بدون درد بهبود بخشد.
تزریق استروئید اپیدورال فقط یکی از روشهای درمانی بسیاری است که میتواند در درمان دیسک کمر بسیار مفید باشد. در بعضی مواقع تزریق به تنهایی برای تسکین کافی است، اما معمولاً تزریق استروئید اپیدورال همراه با برنامه توانبخشی جامع که شامل فیزیوتراپی است برای استفاده بیشتر از آن استفاده میشود.
نکته مهم، تزریق میتواند تسکین درد کافی را برای بیمار فراهم کند تا بتواند با یک برنامه کششی و ورزشی توانبخشی پیشرفت کند. اگر تزریق اولیه برای بیمار موثر باشد، ممکن است در یک بازه زمانی 6-12 ماهه حداکثر سه بار تزریق شود.
دارو
داروهای مسکن را میتوان برای دردهای خفیف تا شدید، التهاب، کمردرد، کشیدگی عضلات و عضلات تنگ تجویز کرد.
طب فیزیکی
طب فیزیکی یک رویکرد جامع و غیرتهاجمی برای تسکین درد است. ثابت شده است که به چندین شرایط محدود کننده از جمله فتق دیسک کمک میکند. در بسیاری از موارد، درمانهای طب فیزیکی به تنهایی میتوانند نیاز به اقدامات جراحی یا داروهای مضر را از بین ببرند. اگر از دیسک کمر رنج میبرید، ابتدا متخصص طب فیزیکی شما ارزیابی فیزیکی را برای تعیین میزان تواناییهای جسمی شما انجام میدهد. سپس یک برنامه درمانی به طور خاص برای شما و نیازهای شخصی شما ایجاد میشود. این برنامه به طور معمول شامل ترتیب تمرینات کششی و تقویتی است که با هدف تسکین درد و بهبود روند بهبودی طبیعی بدن انجام میشود.
در صورت صلاحدید درمانگر طب فیزیکی، ممکن است سایر درمانهای تخصصی مانند درمانهای سرد و گرم، ماساژ درمانی، اولتراسوند و تحریک الکتریکی عضلات (EMS) به برنامه شما اضافه شود. هدف اصلی درمانهای طب فیزیکی بازگشت شما به عملکرد طبیعی بدن است.
از سرما درمانی میتوان برای کاهش التهاب استفاده کرد، در حالی که از گرما درمانی میتوان برای تسکین درد و تحریک بهبودی استفاده کرد. ماساژ درمانی همچنین با ماساژ دادن عضلات و بافتهای اطراف منطقه آسیب دیده، به تسکین درد کمک میکند. این کار باعث افزایش جریان خون، شل شدن عضلات و بهبود روند بهبودی میشود. EMS با جلوگیری از ورود سیگنالهای درد به مغز شما کار میکند. همچنین تولید و ترشح اندورفین در بدن شما را افزایش میدهد، که به عنوان مسکن طبیعی عمل میکند. ممکن است از بریس به عنوان تنه بند استفاده شود تا ستون فقرات در یک راستا قرار گیرد. آب درمانی ممکن است توصیه شود زیرا آب فشار را از ستون فقرات برمیدارد.
جراحی
اگر سایر درمانها موثر نباشند و درد ادامه داشته باشد، ممکن است جراحی لازم باشد. در برخی از جراحیها، بافت یا استخوانی که به اعصاب فشار میآورد برداشته میشود. گاهی اوقات، وقتی علت درد برطرف میشود، ستون فقرات ناپایدار میشود. در برخی موارد، همزمان جراحی دیگری انجام میشود تا به رشد استخوانها در کنار هم برای محکم تر شدن ستون فقرات کمک کند. گزینه دیگر برای جراحی جایگزینی دیسک آسیب دیده با دیسک مصنوعی است. دیسک جدید مهرههای اطراف را محافظت میکند و به انعطاف پذیری کمر کمک میکند. سرانجام ، در موارد زیادی که دیسک گردن وجود داشته باشد، کانال نخاع دوباره تنظیم میشود تا فضای بیشتری برای طناب نخاعی ایجاد شود.
پس از جراحی، بهبودی برشهای شما ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد. جراح برنامه ای برای بهبودی به شما ارائه میدهد. مهم است که در انجام این برنامه زیاده روی نکنید. در صورت تب، عفونت یا افزایش درد، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است برای کشش کمر و اندامها و تقویت عضلات کمر برای حمایت از ستون فقرات، به فیزیوتراپی نیاز داشته باشید.
پیشگیری
وقتی سن یا سابقه خانوادگی از عوامل خطر است، نمیتوان از دیسک کمر جلوگیری کرد. با این حال، در اکثر موارد، میتوانید اقداماتی برای کاهش خطر عوارض دیسک کمر انجام دهید:
- فعال باشید: ورزش منظم به بهبود گردش خون کمک میکند و به تقویت استخوانها و عضلات کمک میکند.
- رژیم غذایی سالم داشته باشید: قند، چربی اشباع، کلسترول و نمک را محدود کنید و مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و محصولات لبنی کم چربی بخورید.
- معاینات منظم را انجام دهید: و اگر علائم یا عوارض جانبی جدید یا متغیر یک دارو را تجربه کردید، به پزشک خود مراجعه کنید.
- به طور صحیح اجسام را بلند کنید: با بلند کردن اجسام به صورت مناسب و خم شدن با انحنای درست و جلوگیری از فعالیتهای پرخط، از کمر و گردن خود محافظت کنید.
- سیگار کشیدن را متوقف کنید: سیگار کشیدن به رگهای خونی آسیب میرساند و میزان اکسیژن جریان خون را برای بهبود و تقویت عضلات کاهش میدهد.