درد پشت سر (اکسیپیتال نورالژی) یک وضعیت دردناک است و زمانی اتفاق می­ افتد که عصب­های اکسیپیتال که از بالای ستون فقرات تا فرق سر کشیده می­شوند، فشرده یا تحریک گردند.

درد پشت سر زندگی فرد را به خطر نمی­ اندازد. با این حال، ممکن است روی کارایی فرد در محل کار و مدرسه یا کیفیت زندگی روزمره تأثیر منفی بگذارد. به همین دلیل است که در صورت بروز درد پشت سر باید به دنبال درمان باشید.

 اکسیپیتال نورالژی چیست؟

اکسیپیتال نورالژی یا همان درد پشت سر یک اختلال درد مزمن است که اغلب جز دسته اختلالات سردرد قرار می­گیرد. در این وضعیت نادر، سردرد از بالای ستون فقرات شروع شده و به فرق سر انتشار پیدا می­کند. درد سر و گردن شدید ولی کوتاه مدت است.

این اختلال سردرد شبیه شوک الکتریکی یا میگرن شدید است، اما فقط چند ثانیه یا شاید چند دقیقه بیشتر طول نمی­کشد. سردردهای میگرنی نسبت به درد پشت سر بیشتر طول میکشند و بسیار شایع­تر هستند.

درد پشت سر مشابه نورالژی سه قلو است، اما با سایر سردردها یا میگرن متفاوت است. در نورالژی سه قلو، درد در کل جلوی سر و صورت منتشر میشود در حالیکه در اکسیپیتال نورالژی درد در پشت سر گسترش پیدا می­کند.

این یک اختلال تا حدودی نادر است. طبق برآوردهای انجام شده، درد پشت سر سالانه 3 نفر از 100000 نفر را گرفتار می­کند. به عبارتی، کمتر از 250000 نفر در سراسر جهان دچار درد پشت سر می­شوند.

علائم

بیماران معمولاً وضعیت خود را این گونه توصیف می­کنند که ” گویی یک تکه یخ روی سرشان حرکت می­کند”.

درد پشت سر 4 علامت شناخته شده دارد:

• سردرد مختصر و شدید
• سردرد طولانی و مبهم
• حساسیت به نور
• حساسیت به لمس

مشخصات اصلی درد پشت سر به مکان احساس درد مربوط می­شود:

• پشت گردن
• بالای گردن
• پشت سر
• یک طرف سر
• پشت گوش
• پوست سر
• پشت چشم

علت درد پشت سر چیست؟

درد پشت سر زمانی ایجاد می­شود که یک یا چند ریشه عصب اکسیپیتال (که در بالای نخاع قرار دارند) ملتهب یا تحریک شوند. درد پشت سر در 90% مواقع زمانی رخ می­دهد که بزرگترین عصب، یعنی عصب اکسیپیتال بزرگ، درگیر شود.

برای درک واقعی سازوکار این اختلال، باید مختصراً اعصاب اکسیپیتال را برایتان شرح دهیم.

3 عصب اکسیپیتال وجود دارد:

• عصب اکسیپیتال بزرگ
• عصب اکسیپیتال کوچک
• عصب اکسیپیتال سوم

چه چیزی ممکن است باعث تحریک یا ملتهب شدن عصب­های اکسیپیتال شود و در نتیجه باعث ایجاد درد پشت سر می­شود؟

• آسیب گردن (مانند شلاق)
• سفت شدن ماهیچه ­ها
• عفونت
• نقرس
• دیابت
• تومورها
• التهاب عروق خون
• دیسک گردن
• آرتریت بخش فوقانی ستون فقرات گردنی
• فشردگی عصب در ستون فقرات گردنی

اگر اعصاب اکسیپیتال شما در حال حاضر ملتهب یا تحریک شده ­است، لمس پشت سر یا گردن ممکن است باعث ایجاد درد پشت سر شود. حتی شانه زدن موها یا برخورد سر با پشت سری ممکن است باعث تحریک آن شود.

آزمایشات و تشخیص

گاهی اوقات تشخیص درد پشت سر دشوار است زیرا بسیاری از علائم آن با سایر سردردها مثل میگرن یا سردردهای خوشه ­ای مشترک است.

برای تشخیص نورالژی اکسیپیتال، پزشک ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

• بررسی علائم
• سوابق پزشکی
• سابقه فامیلی
• معاینه ­ی جسمی
• سونوگرافی
• MRI
• سی تی اسکن
• آزمایش خون
• بلوک عصبی

ممکن است پزشک جهت تشخیص درد پشت سر، یک بلاک عصبی را به منطقه آسیب دیده تزریق کند. اگر بلوک عصبی درد سردرد شما را برطرف می­کند، احتمالاً عصب ­های اکسیپیتال شما تحریک یا ملتهب شدند.

درمان درد پشت سر در اصفهان

9 روش درمانی برای درد پشت سر وجود دارد:

• روش درمانی کایروپراکتیک
• ماساژ درمانی
• داروهای بدون نسخه
• داروهای تجویزی
• تزریقات
• فیزیوتراپی
• درمان­های خانگی
• عمل جراحي

در صورت برطرف شدن علت التهاب عصب اکسیپیتال، درد پشت سر ممکن است با گذشت زمان از بین برود. در اینجا چند روش تسکین علائم دردناک نورالژی را توضیح می­دهیم:

استفاده از کمپرس یخ/گرما درمانی

کمپرس یخ، التهاب موضعی را کاهش داده و درد را تسکین دهد. هنگام دراز کشیدن یک کیسه یخ را زیر قاعده جمجمه قرار دهید. با این حال، ممکن است با استفاده از گرما درمانی، مانند پد گرمکن برقی، درد بیشتر تسکین پیدا کند. وقتی ناحیه آسیب دیده را گرم می­کنید، رگ­های خونی آن نقطه گشاد میشوند و جریان خون گردن افزایش می­ یابد، و می­تواند گرفتگی ماهیچه­ ها را کاهش دهد. بیش از 20 دقیقه از منبع سرما/گرما استفاده نکنید. همیشه بین پوست خود و منبع سرما/گرما از یک مانع مانند حوله استفاده کنید.

روش درمانی کایروپراکتیک

درد پشت سر در اثر التهاب یا تحریک اعصاب اکسیپیتال رخ می­دهد. این اعصاب ممکن است به دلیل ناهماهنگی ستون فقرات تحریک شوند، که متخصصین کایروپراکتیک می­توانند آنها را اصلاح کنند.

روش درمانی کایروپراکتیک دستکاری ملایم ستون فقرات است که می­تواند انواع سردردها را درمان کند. کایروپراکتیک، به دلیل غیر تهاجمی بودن و همچنین عدم وابستگی به داروهای سنگین دارای عوارض جانبی، یکی از درمان­های رایج درد پشت سر است.

کایروپراکتیک بخش فوقانی فقرات گردنی، یک راه عالی برای مقابله با سردرد است که در عین حال که به سلامت کلی شما نیز کمک می­کند.

ماساژ درمانی

در ماساژ درمانی عضلات و بافت­ های نرم را به صورت ملایم دستکاری می­شوند. ماساژ اغلب برای شل کردن ماهیچه ­های سفت، از جمله عضلات بالای گردن استفاده می­شود.

از آنجایی که اعصاب اکسیپیتال ممکن است توسط ماهیچه­ های سفت گردن تحریک شوند، ماساژ درمانی می­تواند به درمان درد پشت سر ناشی از تنش عضلات کمک کند.

ماساژورها گاهی از سوزن خشک برای درمان تنش عضلانی یا درد مزمن استفاده می­کنند. سوزن خشک اساساً طب سوزنی است، اما کاملاً مبتنی بر تحقیقات چند دهه اخیر می­باشد.

تحقیقات اخیر نشان می­دهد که طب سوزنی و سوزن خشک می­توانند نتایج بالینی را برای بیماران درد پشت سر بهبود بخشند.

داروهای بدون نسخه

پزشکان ممکن است داروهای بدون نسخه را برای تسکین درد اکسیپیتال پیشنهاد کنند.

التهاب اعصاب اکسیپیتال ممکن است باعث درد پشت سر شود؛ اما التهاب ماهیچه ­های اطراف یا رگ­های خونی می­تواند باعث سفت شدن و تحریک اعصاب اکسیپیتال گردد و منجر به نوعی درد پشت سر ثانویه شود.

ایبوپروفن (Advil) یک داروی ضدالتهابی رایج برای کنترل درد عصبی است. به عبارتی التهابی که در درد پشت سر موجب درد شوک مانند می­شود را کاهش می­دهد.

با این حال، مراقب عوارض جانبی ایبوپروفن و داروهای مشابه باشید. عوارض جانبی ایبوپروفن عبارتند از:

• درد شکم
• سوزش سر دل
• حالت تهوع
• استفراغ
• نفخ
• اسهال
• یبوست

داروهای تجویزی

پزشکان برای تسکین درد پشت سر ممکن است داروهای تجویزی، مثل شل کننده­ های عضلات یا داروهای ضدافسردگی تجویز کنند.

شل کننده ­های عضلات باعث شل شدن ماهیچه­ های اطراف اعصاب اکسیپیتال می­شوند، فشار را از روی این اعصاب برداشته و باعث تسکین درد اکسیپیتال می­شوند.

داروهای ضد تشنج، داروهای ضدافسردگی سه حلقه­ ای و SSRI ها (مهار کننده­ های بازجذب سروتونین) همه داروهای تجویزی رایج هستند که برای درمان درد پشت سر استفاده میشوند. همه اینها دارای یک سری عوارض جانبی مهم هستند، بنابراین لازم است که قبل از استفاده از آنها با پزشک خود مشورت کنید.

تزریق

همچنین ممکن است پزشکان برای تسکین درد پشت سر از تزریق استفاده کنند، از آنجا که تزریق نسبت به سایر روش­های درمانی تهاجمی ­تر هستند، اغلب در صورتی که سایر روش­ها مؤثر واقع نشوند، به عنوان آخرین راه روش استفاده می­شود.

یک بی­حسی موضعی در نزدیکی اعصاب اکسیپیتال تزریق می­شود و تا یک سال باعث تسکین درد اکسیپیتال می­گردد. (تا زمانی که علت اصلی را درمان نکنید، درد پشت سر در نهایت برمی­گردد.)

متا- آنالیز نشان می­دهد که تزریق بوتاکس (سم بوتولینوم) ممکن است یک درمان بی خطر و مؤثر برای درد پشت سر باشد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک روش رایج برای تسکین درد اکسیپیتال نورالژی ناشی از تنش عضلانی، وضعیت بدنی نامناسب یا آسیب گردن است.

یک فیزیوتراپ ممکن است به شما نحوه کشش یا ورزش را آموزش دهد تا گردن شما قوی تر شود و در عین حال کمتر تنش پیدا کند. او تمرینات و حرکاتی را که می­توانید برای کمک به درد پشت سر انجام دهید- ابتدا در کلینیک، بعد در خانه – به شما آموزش می­دهد.

ورزش

بعضاً، درد پشت سر به دلیل وضعیت بدنی نامناسب مربوط می­باشد چون وضعیت بدنی نامناسب به اعصاب فشار وارد می­کند. حرکت پایین آوردن چانه (chin-tuck) رایج ­ترین حرکت کششی برای درد پشت سر است. تمرین چانه به منظور کشش ماهیچه ­ها و بافت همبند در ناحیه دردناک و تقویت عضلاتی انجام می­شود که سر شما را بر روی شانه­ ها قرار می­دهد. پشت به دیوار بایستید، پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید. به جلو نگاه کنید، چانه را پایین بیاورید و سر خود را به عقب بکشید تا به دیوار برخورد کند. سعی کنید سر خود را امتداد یک خط مستقیم به عقب برگردانید بدون اینکه آن را به عقب کج کرده یا سری به جلو تکان دهید. قبل از استراحت، 5 ثانیه در این موقعیت بایستید و 10 بار این کار را تکرار کنید. اگر این تمرین باعث افزایش درد یا ناراحتی می­شود، بلافاصله آن را متوقف کنید. هرگونه حرکت کششی یا حرکتی که باعث درد شما می­شود را قطع کنید.

جراحی

در عمل جراحی چندین مشکل که باعث درد در پشت سر شده ­اند، برطرف می­شوند.

در مقایسه با راه حل­های کوتاه مدت مانند ایبوپروفن، این روش درمانی طولانی مدت برای درد پشت سر است. تا زمانی که علت اصلی درد پشت سر خود را برطرف نکنید، عود می­کند.

در جراحی آزاد کردن اکسیپیتال، برای گرفتن عصب­های اکسیپیتال برش­های کوچی ایجاد می­شود. گاهی اوقات، برای جلوگیری از حملات درد پشت سر در آینده، لازم است بافت ملتهب خارج شوند تا فشار از روی عصب­های اکسیپیتال برداشته شود.

اگر اعصاب اکسیپیتال شما به دلیل آرتروز یا روماتیسم مفصلی فشرده شده باشد، ممکن است از جراحی برای کاهش فشار عصبی استفاده شود.

در عمل برداشتن گانگلیون، خوشه­ های عصبی که در درد پشت سر نقش دارند، برداشته می­شوند.

جراحان مغز و اعصاب ممکن است با جراحی، الکترودهایی را زیر پوست شما قرار دهند تا اعصاب اکسیپیتال یا بین نخاع و مهره­ های شما تحریک شوند. برای مسدود کردن انتقال پیامهای درد از طریق سیستم عصبی از این الکترودها استفاده می­شود. در موارد شدید، جراح ممکن است عصب اکسیپیتال بزرگ را قطع کند؛ که باعث بی حسی پوست سر می­شود.

پیشگیری

برای جلوگیری از التهاب یا تحریک عصب­های اکسیپیتال که عامل ایجاد درد پشت سر هستند، چندین روش وجود دارد:

• به طور منظم ورزش کنید و حرکات کششی انجام دهید.
• مطمئن شوید که وضعیت بدنی مناسبی دارید.
• از نگه داشتن سر خود در حالت رو به پایین به مدت طولانی خودداری کنید.
• اگر دچار تنش عضلانی هستید، سعی کنید عضلات را شل کرده و تنش را برطرف کنید.
• اگر عفونت دارید، قبل از اینکه اعصاب ستون فقرات را تحریک کند، آن را درمان کنید.
• اگر ناحیه گردن­تان دچار آسیب­ دیدگی است، برای ارزیابی آسیب به پزشک مراجعه کنید.

اگر اعصاب اکسیپیتال شما در حال حاضر ملتهب یا تحریک شده­ است، از لمس پشت سر یا گردن خودداری کنید و اگر مجبور هستید، آرام لمس کنید.