آرنج تنیسبازان عارضهای است که باعث ایجاد درد در اطراف قسمت بیرونی آرنج میشود. این عارضه غالباً به دنبال استفاده بیش از حد و شدید از عضلات و تاندونهای ساعد که در نزدیکی مفصل آرنج قرار دارند رخ میدهد. همانطور که از نام این عارضه پیدا است، گاهی اوقات انجام بازی تنیس باعث بروز آن میشود. البته، آرنج تنیسبازان معمولاً ناشی از تعداد دیگری از فعالیتهای فیزیکی است.
آرنج تنیسبازان یک عارضه خود محدود کننده است. این یعنی در اکثر موارد علائم بالاخره بهبود یافته و بدون نیاز به درمان رفع میشوند. داروهای مسکن ضدالتهاب غالباً میتوانند درد ملایم ناشی از آرنج تنیسبازان را کاهش بدهند. اما، اگر دردتان شدید یا طولانی مدت باشد ممکن است پزشک یک تزریق کورتیکواستروئید را توصیه کند. گاهی اوقات، در موارد بسیار شدید و مزمن آرنج تنیسبازان، برای درمان از جراحی استفاده میشود.
آرنج تنیسبازان چیست؟
مفصل آرنج شما از سه استخوان تشکیل شده است: استخوان بازو (هومروس) و دو استخوان در ساعد (رادیوس و اولنا). در پایین استخوان هومروس چند برآمدگی استخوانی به نام اپیکوندیل وجود دارد. برآمدگی استخوانیای که در قسمت بیرونی (سمت جانبی) آرنج قرار دارد، «اپیکوندیل خارجی» نام دارد.
مجموعهی مفصل آرنج را یک سری عضلات، رباطها و تاندونها در کنار هم نگه میدارند.
اپیکوندیلیت خارجی یک سندرم شایع ناشی از استفاده بیش از حد از تاندونهای اکستانسور ساعد است. گاهی اوقات به این سندرم «آرنج تنیسبازان» گفته میشود، هرچند که فعالیتهای بسیاری وجود دارند که میتوانند باعث بروز آن شوند. اپیکوندیلیت خارجی، یا آرنج تنیسبازان، عضلات و تاندونهای ساعدتان را درگیر میکند. عضلات ساعد شما مچ و انگشتان دستتان را باز (extend) میکنند. تاندونهای ساعد (که اغلب به آنها اکستانسور گفته میشود) عضلات را به استخوان متصل میکنند. یک سر این تاندونها به اپیکوندیل خارجی وصل میشود. تاندونی که معمولاً درگیر عارضه آرنج تنیسبازان میشود «اکستنسور کارپی رادیالیس برویس» (ECRB) نام دارد.
اپیکوندیلیت خارجی یکی از شایعترین «سندرمهای استفاده بیش از حد» در میان مراجعین به واحدهای مراقبتهای اولیه است، به طوری که سالانه بین 1 تا 3 درصد از مراجعین این واحدها مبتلا به این سندرم تشخیص داده میشوند. زنان و مردان به یک اندازه به این عارضه دچار میشوند. مبتلایان به اپیکوندیلیت خارجی عموماً 40 ساله یا بالاتر بوده و سابقه انجام حرکات تکراری در حین کار و فعالیتهای تفریحی را دارند. دورسی فلکسیون (بردن مچ دست به عقب) مکرر مچ دست به همراه سوپیناسیون (چرخاندن ساعد به خارج) و پروناسیون (چرخش ساعد به داخل) باعث استفاده بیش از حد از تاندونهای اکستانسور ساعد و در نتیجه پارگیهای میکروسکوپی، تخریب کلاژن و ازدیاد آنژیوفیبروبلاستیک میشود. اپیکوندیلیت خارجی در صورت درمان نشدن بین 6 تا 24 ماه ادامه خواهد داشت.
علت آرنج تنیسبازان
استفاده بیش از حد
تحقیقات اخیر نشان داده که آرنج تنیسبازان غالباً ناشی از آسیبدیدگی عضله خاصی در ساعد دست است. عضله اکستنسور کارپی رادیالیس برویس (ECRB)، هنگامی که آرنج صاف است، به ثبات مچ دست کمک میکند. این حالت، برای مثال، موقع زدن ضربه زمینی در تنیس، رخ میدهد. وقتی که ECRB به خاطر استفاده بیش از حد ضعیف میشود، در بخشی از تاندون که به اپیکوندیل خارجی متصل میشود یک سری پارگیهای میکروسکوپی شکل میگیرد؛ که این باعث بروز التهاب و درد میشود.
به علاوه، ممکن است ECRB به خاطر وضعیت قرارگیریاش هم در معرض خطر بالایی از آسیبدیدگی قرار داشته باشد. برای مثال، با خم و راست شدن آرنج، این عضله به برآمدگیهای استخوانی مالیده میشود. با گذشت زمان، این حالت میتواند باعث ساییدگی و فرسایش تدریجی عضله شود.
فعالیتها
این فقط ورزشکاران نیستند که به آرنج تنیسبازان مبتلا میشوند. بسیاری از مبتلایان به آرنج تنیسبازان مشاغل و تفریحاتی را انجام میدهند که نیازمند استفاده مکرر و شدید از عضله ساعد دست هستند.
نقاشها، لولهکشها و نجارها بسیار مستعد ابتلا به آرنج تنیسبازان هستند. تحقیقات نشان داده که کارکنان صنایع خودروسازی، آشپزها و حتی قصابها بیشتر از بقیه مردم به این عارضه دچار میشوند. گمان میرود که حرکات تکراری و بلند کردن اجسام سنگین که جزئی از این مشاغل هستند منجر به بروز آسیب میشوند.
سن
اکثر مبتلایان به آرنج تنیسبازان بین 30 تا 50 سال سن دارند، با این حال هر کسی در صورت داشتن عوامل خطرزای آرنج تنیسبازان میتواند به این عارضه دچار شود. در ورزشهای راکتی مثل تنیس، شیوههای نامناسب ضربه زدن به توپ و تجهیزات نامناسب میتوانند عوامل خطرزا باشند.
ناشناخته
اپیکوندیلیت خارجی میتواند بدون هرگونه آسیب شناخته شدهی ناشی از حرکات تکراری نیز رخ بدهد. در چنین حالتی گفته میشود که عارضه «بیسر و صدا» یا «به علل ناشناخته» رخ داده است.
علائم آرنج تنیسبازان به تدریج بروز میکنند. در اکثر موارد، درد به صورت خفیف شروع شده و بعد به آرامی و در طول هفتهها و ماهها بدتر میشود. معمولاً شروع علائم به هیچگونه آسیب مشخصی مربوط نیست.
علائم
علائم اصلی آرنج تنیسبازان درد و حساسیت به لمس در قسمت بیرونی آرنجتان هستند. همچنین ممکن است احساس کنید که درد به ساعد دستتان منتشر میشود.
غالباً هنگامی که از بازو یا آرنجتان استفاده میکنید، خصوصاً برای حرکات پیچشی درد بدتر میشود. حرکات تکراری مچ دست، مثل صاف کردن و مشت کردن مکرر آن، هم میتوانند درد را بدتر کنند.
آرنج تنیسبازان میتواند با شدتهای مختلفی بروز کند، با این حال معمولاً علائم آن شامل موارد زیر است:
- درد عود کننده در قسمتی از بیرون ساعد که درست پایین محل خم شدن آرنج قرار دارد. گاهی اوقات، همچنین ممکن است احساس کنید که درد به طرف مچ دستتان منتشر میشود.
- درد ناشی از بلند یا خم کردن بازو.
- دردِ حین نوشتن یا گرفتن اجسام کوچک در مشت. چنین وضعیتی میتواند به دست گرفتن اجسام کوچک، مثل یک خودکار، را دشوار کند.
- دردِ حین پیچاندن ساعد دست. برای مثال، موقع چرخاندن دستگیره در یا باز کردن درپوش یک ظرف شیشهای.
- مشکل در صاف کردن کامل آرنج دست.
به طور متوسط، یک دورهی ابتلا به آرنج تنیسبازان بین شش ماه تا دو سال طول میکشد. در اکثر افراد (90%) ظرف یک سال این عارضه به طور کامل رفع میشود.
درد آرنج تنیسبازان میتواند از یک ناراحتی خفیف در هنگام استفاده از آرنج تا درد شدیدی که حتی در هنگام بیحرکتی کامل آرنج یا در طول خواب نیز احساس میشود متغیر باشد. علاوه بر این، ممکن است بخشهایی از بازو نیز دچار خشکی شود که افزایش آسیب وارده به تاندون میتواند آن را بدتر کند. تلاش بدن برای جبران ضعف در آرنج، ممکن است باعث شود که سایر قسمتهای بازوی درگیر یا شانه و گردن نیز دچار درد و خشکی شوند.
درمان
استراحت
برای تسکین درد آرنجتان میبایست ناحیه درگیر را ریلکس کرده و استراحت دهید. همچنین باید از انجام فعالیتهایی که علائمتان را بدتر میکنند، مثل انجام ورزشهای راکتی، خودداری کنید.
یخ
علاوه بر استراحت دادن آرنجتان، میتوانید روی ناحیه درگیر یخ یا یک کیسه سرد قرار دهید. این کار را سه تا چهار مرتبه در روز و هر بار به مدت 15 دقیقه انجام بدهید. البته، به خاطر داشته باشید که یخ یا کیسه سرد را قبل از قرار دادن روی آرنج در یک حوله بپیچید تا تماس مستقیم با آنها باعث سوختگی پوستتان نشود.
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
این داروها یک سری داروهای بدون نسخه هستند که شما میتوانید با مصرف آنها درد آرنج و بازویتان را تسکین داده و التهاب آنها را کاهش دهید. ایبوپروفن و ناپروکسن دو نمونه از همین داروها هستند.
اصلاح فعالیتها
شما میتوانید با بهبود آن دسته از تکنیکهای مورد استفاده در فعالیتهایتان که نیازمند حرکت آرنج هستند، از درد ناشی از آرنج تنیسبازان جلوگیری کرده و مانع از بروز مجدد این عارضه شوید. برای مثال، یادگیری حرکات صحیح آرنج و مچ دست در هنگام انجام ورزشهای راکتی میتواند به جلوگیری از آسیب و تخریب تاندون کمک کند. همچنین، برای انجام هرگونه فعالیت فیزیکی، حتماً علاوه بر استفاده از تجهیزات مناسب، ابتدا بدن خود را به خوبی گرم کنید.
بریس
استفاده از یک بریس، به طوری که مرکز آن روی قسمت پشت ساعد دستتان قرار بگیرد هم میتواند به تسکین علائمتان کمک کند. این ابزار میتواند با استراحت دادن به عضلات و تاندونها باعث کاهش علائمتان شود.
فیزیوتراپی برای آرنج تنیسبازان
همچنین ممکن است پزشکتان شما را به یک فیزیوتراپیست ارجاع بدهد تا او تمرینات مناسب جهت تقویت و کشش دادن عضلات ساعد دستتان را به شما آموزش بدهد. انجام تمریناتی با وزنههای سبک، که در آنها آرنج یا مچ دست به آرامی از بالا به پایین آورده میشود، میتواند قدرت عضلاتتان را بهبود بدهد.
پیآرپی درمانی
درمان با استفاده از پلاسمای غنی از پلاکت یک عمل کمتهاجمی است که از آن برای درمان آرنج تنیسبازان و انواع دیگر دردهای مفصلی استفاده میشود. این روش در کل ایمن بوده و عوارض جانبی ناچیزی دارد، چراکه در آن از پلاکتهای خون خودتان استفاده میشود.
در این روش، ابتدا یک نمونه خون از بازویتان گرفته میشود، و سپس آن خون در یک سانتریفیوژ فرآوری میشود. در ادامه، پلاکتها جداسازی و جمعآوری میشوند، و سپس پزشک پلاسمای غنی از پلاکت را، جهت کمک به ترمیم تاندونهای آسیبدیده، مستقیماً به آرنج درگیر تزریق میکند.
جراحی
اگر درد آرنج همچنان بعد از 6 تا 12 ماه استفاده از درمانهای محافظهکارانه ادامه داشته و بدتر شد، پزشکتان استفاده از جراحی را برای ترمیم تاندونها و سایر بافتهای آسیبدیده توصیه میکند. بعد از این عمل، تحت فیزیوتراپی قرار خواهید گرفت تا، با کمک به بهبودیتان، آرنج شما به خوبی قبل از آسیبدیدگی شود.
